Tien stolpen in Schermer gemeentelijk monument
Tien stolpboerderijen in Schermer zijn dinsdag 10 juli op de gemeentelijke monumentenlijst geplaatst. Het is het resultaat van een onderzoek naar de waardevolle cultuurhistorische bebouwing, dat in nauw overleg met de eigenaren heeft plaatsgevonden. De eigenaren van de stolpen die nu op de monumentenlijst staan, hebben zich aangemeld voor deze bescherming van hun pand. De nieuwe wethouder onderstreepte het belang van samenwerking met de eigenaren, door drie van hen te vereren met een bezoekje.
Het agrarisch erfgoed in Schermer is bijzonder en waardevol. Het gaat vaak om eeuwenoude stolpen die al generaties in bezit zijn van dezelfde familie. De eigenaren, die om die reden vaak al heel zuinig zijn op hun pand, kunnen nu hun boerderij samen met de gemeente beschermen als monument. Op die manier kunnen zij de toekomst van deze streekeigen gebouwen verzekeren. Na een eerste inventarisatie zijn vorig jaar ongeveer 100 boerderijen geselecteerd om nader te worden beoordeeld. Daarbij is gekeken naar de authenticiteit en de monumentale waarden. Dit is gebeurd in samenwerking met de eigenaren, die vrijwillig konden deelnemen aan het onderzoek.
Verliefd op de plek
Eén van de monumenten die op 10 juli bezocht werden door wethouder Christiaan Braak, is de stolpboerderij van de familie van der Meer aan de Dorpsstraat 38 in Oterleek. “Wij hebben dit huis 28 jaar geleden gekocht,” vertelt eigenaar Weri van der Meer. “We waren helemaal verliefd op de plek! En in de loop der jaren hebben we er al ontzettend veel aan gedaan. Elk jaar weer een nieuwe grote klus. Als je kijkt naar de staat waarin we het huis kochten! Nu is het echt een plaatje.”
Wat heeft jullie bewogen je aan te melden voor de monumentenstatus?
“We werden ervoor uitgenodigd en bij de voorselectie stond onze boerderij hoog op de lijst. Dan ga je afwegen, waarom wel, waarom niet. En eerlijk gezegd vind ik het ook wel een fijne gedachte dat we voortaan een deel terug kunnen vragen van het geld dat we erin stoppen, in de vorm van subsidie.”
Bang voor beperkende regelgeving is de familie van der Meer niet: “Alles wat we aan de buitenkant wilden veranderen, hadden we eigenlijk al gedaan. Maar altijd met gevoel voor het huis, zoals het gebouwd is. Zo’n monumentaal huis moet je niet naar je hand willen zetten. Je moet uitgaan van het huis en wat het te bieden heeft. En alles gaat tot nu toe in goed overleg met Monumentenzorg.”
Monumentale stolpen
De stolpboerderij bood van oudsher onderdak aan het gezin, het vee en de oogst. Van de tien stolpen die nu de monumentenstatus hebben gekregen, gaat het merendeel terug tot kort na de droogmakerij in 1635. Het kenmerkende van deze boerderijen is het piramidevormige dak en het zogeheten ‘vierkant’ of houten skelet dat doorloopt tot in de nok, waar hooi of graan in werd opgeslagen. De meeste stolpen in Schermer zijn in het bestemmingsplan aangemerkt met de dubbelbestemming cultuurhistorie. Dit betekent dat de vorm is beschermd en dat na afbraak dezelfde contour terug moet worden gebracht in de nieuwbouw. De status van gemeentelijk monument richt zich specifiek op het behoud van het historische gebouw als geheel. De tien beschermde stolpen worden alle bewoond en bij de helft is sprake van een agrarisch of gemengd bedrijf. Ze staan in Driehuizen, Grootschermer, Oterleek, Stompetoren, Ursem en Zuidschermer.
Goed nieuws
Wethouder Christian Braak is verheugd over de benoeming van de stolpen tot monument. Vandaar dat hij ervoor koos om drie van de tien eigenaren persoonlijk het goede nieuws te gaan vertellen: “Het agrarisch erfgoed in Schermer is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de droogmakerij. Deze eigenaren kiezen voor behoud van hun boerderij tot in de verre toekomst. Het college onderschrijft deze keuze, want hiermee dragen zij ook bij aan het behoud van het karakteristiek van het gebied.”
Gewoon Jan
Ook Jan Koopman die samen met zijn vrouw in de stolpboerderij aan de Ursemmerweg 3 in de Schermerpolder woont, kreeg persoonlijk bezoek van de wethouder: “Sinds we hiermee bezig zijn, heb ik al veel prachtige verhalen gehoord over de boerderij. Zo schijnt hier ooit een regent gewoond te hebben. Maar ik slaap er rustig van hoor, want mijn naam is gewoon Jan.”
Jan Koopman werd 69 jaar geleden geboren in de boerderij aan de Ursemmerweg: “Mijn grootvader is hier in 1907 komen wonen en mijn vader werd, als enig jochie in het gezin, automatisch boer. Zelf heb ik de boerderij overgenomen in 1984.”
En nu is het dus een monument?
“Ja, dat vind ik echt een uitdaging. Voor mij is het behoud van de boerderij erg belangrijk, ook omdat er al drie generaties van onze familie gewoond hebben. We zijn er ook altijd erg zuinig op geweest en ik moet zeggen dat ik er best wel trots op ben.
Binnenkort komt de adviseur van Monumentenzorg op bezoek om te praten over subsidies. Kijk, het is natuurlijk wel gemeenschapsgeld, dus dat moet je goed besteden. Maar er zijn zeker wel puntjes aan de boerderij die wat aandacht behoeven. Om te beginnen, de schoorsteen. We gaan het stap voor stap bekijken en aanpakken en het is fijn als we er daar een financieel ruggensteuntje bij kunnen krijgen.”
Vergaderruimte in Zuidschermer
Roel van As verhuisde achttien jaar geleden met zijn gezin vanuit Capelle aan den IJssel naar de stolpboerderij aan de Zuidervaart 33 in Zuidschermer: “Ik had samen met een compagnon een opleidingsinstituut in deze omgeving en dit was een mooie kans. Van de drukke randstad, die ik inmiddels wel een beetje zat was, kwamen we hier in prachtige boerderij in een oase van rust. Al dachten mijn kinderen van toen 12 en 15 er destijds wel anders over.”
“We moesten wel veel doen aan het pand dat tot dan toe echt in gebruik was geweest als boerderij. Tja, boeren zijn logischerwijze meer in hun beesten geïnteresseerd dan in het gebouw. Maar langzaam maar zeker hebben we alles aangepakt. En daar krijgen we ook heel positieve reacties op vanuit de buurt.”
Wat bracht je ertoe om de stolp aan te melden als monument?
“Tijdens de inventarisatie bleek al snel dat de gemeente van plan was om er op een flexibele manier mee om te gaan. Niet alles zou dichtgetimmerd worden, op zo’n manier dat je niks meer zou mogen. Dan had ik het ook niet gewild, want ik heb hier ook mijn bedrijf. Inmiddels geen opleidingsinstituut meer, maar een bureau voor organisatieadvies en daarnaast verhuren we hier vergaderruimte.”
“Net als de gemeente, vinden wij het ook belangrijk om een pand als dit in ere te houden. En het is een prettige gedachte dat de gemeenschap daar nu ook een steentje aan wil bijdragen, in de vorm van subsidie. Want er gaan natuurlijk wel bakken met geld in zo’n pand.”
“De contacten met de gemeente zijn tot nu toe goed. Ik heb er wel vertrouwen in dat we elkaar kunnen vinden. En het leuke was dat er tijdens de inventarisatie veel nieuwe informatie naar boven kwam. Zo bleek de boerderij ouder te zijn dan we hadden gedacht. Het was echt fantastisch om het verhaal over onder meer de bouwconstructies te horen van een deskundige. Net alsof je op safari bent in je eigen huis.”
Subsidie
Stolpen en andere agrarische bebouwing die op de gemeentelijke monumentenlijst staan, kunnen in aanmerking komen voor subsidie voor onderhoud en herstel. Er wordt 30% vergoed met een jaarmaximum van €6.000,-. Voor herstel van de fundering met eventueel bijbehorend cascoherstel (w.o. de muur of vensters, kap etc. boven die verzakte fundering) is dat eenmalig maximaal €12.000,-. Met ingang van 2018 is extra geld beschikbaar gesteld, zodat er financiële ruimte is voor eigenaren van nieuwe monumenten.
Huisbezoek op maat
De stolpen zijn nader bekeken op hun monumentale waarden tijdens een huisbezoek. Daarbij zijn de gevolgen van de bescherming besproken. Zoals de vergunningsplicht, de subsidieregeling en de mogelijkheden bij verbouwen die voor elk pand anders kunnen zijn. Ook is benadrukt dat niets hoeft worden teruggebracht in oude staat. Tot slot is gezamenlijk een beschrijving opgesteld die nodig is voor plaatsing op de lijst.
Eigenaren die ook geïnteresseerd zijn in een vrijblijvend huisbezoek of die vragen hebben, kunnen mailen naar erfgoed@alkmaar.nl
