Studenten Bouwkunde kijken naar gebruik kerken voor toekomst
Op zoek naar de blik van generatie Z
Studenten Bouwkunde duiken in de toekomst van de Alkmaarse kerken. Het is een bijzondere samenwerking tussen Hogeschool Inholland, gemeente Alkmaar en de eigenaren van kerkgebouwen in de gemeente. Alles rondom de vraag: Hoe bewaren we de kerken in de gemeente Alkmaar voor de toekomst? Ook als daar minder of zelfs helemaal geen religieuze activiteiten meer plaatsvinden. Op verzoek van het kerkbestuur kijken studenten naar de mogelijkheden en naar de aard van het gebouw. Zo maakte vierdejaars student Bouwkunde Youri Jansen een analyse van het kerkgebouw van het Apostolisch Genootschap aan de Picassolaan in Alkmaar: “Het huidige gebouw is te groot voor wat ze nu doen.”
De samenwerking is enkele jaren geleden ontstaan, toen de Kerkenvisie voor de gemeente Alkmaar werd gepresenteerd. Een levend document waarin de kerkeigenaren samen met de gemeente en andere betrokken partijen voortdurend samen zoeken naar de mogelijkheden om de gebouwen in gebruik te houden en te bewaren voor de toekomst. Studenten Bouwkunde kunnen hier een rol in spelen door de gebouwen te analyseren en te kijken naar nieuwe mogelijkheden om het gebouw anders of optimaler te gebruiken. Voor hen een mooie studieopdracht en voor de eigenaren van de kerken een kans om eens anders naar de mogelijkheden te kijken.
Ontwerpanalyse
Youri Jansen maakte een ontwerpanalyse van de kerk van het Apostolisch Genootschap aan de Alkmaarse Picassolaan. Een modern kerkgebouw met, net als de meeste andere kerken, een gemeenschap die de laatste jaren kleiner wordt.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Wat was jouw eerste indruk van deze kerk?
“Net als veel anderen waarschijnlijk, denk ik bij kerk het eerst aan zoiets als de Grote Kerk van Alkmaar. Dit is een heel ander gebouw maar het is dus ook een kerk. Gebouwd in 1980. Als je kijkt naar de vorm, zie je een rechthoek met daarop een trapezium, een rechthoek met twee schuine zijden. Naar mijn idee een kerk waarbij vooral de functie voorop stond bij het ontwerpen. De kerk moest op een bepaalde manier gebruikt worden en om dat mogelijk te maken, zijn er slimme trucs toegepast. Zoals een balkon en benedenzaal die allebei schuin uitlopen, zodat iedereen het podium goed kan zien. De constructies zijn als het ware ondergeschikt aan het gebruik.
Gebouw steekt niet erg af
En als je dan kijkt naar het gebouw in de omgeving, dan zie je dat het niet erg afsteekt. Dat zei Jan Zwart, de voorganger ook: het gebouw ernaast is een woongebouw en dat heeft hetzelfde metselwerk en bijna dezelfde bouwhoogte. Terwijl een kerk meestal hoog boven de omgeving uitsteekt.”
Behalve de grote zaal zijn er nog verschillende aparte ruimtes, zoals een grote bijzaal en meerdere vergaderruimtes. Het huidige gebouw is eigenlijk te groot geworden voor wat ze nu doen. En buiten de diensten en enkele andere activiteiten om, staat het gebouw vaker leeg.”
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Te groot
Het Apostolisch Genootschap is één van de twaalf kerkeigenaren die dit collegejaar hun kerk aan een onderzoek door de studenten laat onderwerpen. Jan Zwart, voorganger: “We hebben ook bijgedragen aan de Kerkenvisie, een belangrijk proces voor Alkmaar. Bepaalde kerken wil je natuurlijk behouden. Denk maar even aan de sloop van de Dominicuskerk aan de Laat, de grootste misser aller tijden. Daar had je zoveel moois mee kunnen doen! Wij hebben een heel ander soort kerkgebouw. Maar dan nog kun je naar het gebruik kijken. Kerkgebouwen kunnen naast hun oorspronkelijke gebruik ook een belangrijke functie hebben voor de sociale cohesie in de stad. Die mogelijkheden willen we onderzoeken en daarom doen we hier graag aan mee. Ook omdat we de visie hierop willen horen van jongeren. De blik van generatie Z. Wat zouden zij ervan vinden om deze gebouwen daarvoor in te zetten? Wat denken zij dat je nog meer met zo’n gebouw kunt doen? Het Apostolisch Genootschap is een moderne, vrijzinnige beweging, vanuit religieus-humanistische grondslag. We willen graag de originele en actuele kijk van jongeren naar dit soort gebouwen in wijk en stad. Hoe kun je die zo’n functie geven dat zo’n gebouw én een gemeenschap van mensen, kunnen bijdragen aan de cohesie en de gemeenschapszin?”
Youri: “De komende periode gaan we binnen deze opdracht een concept verzinnen dat in het gebouw zou passen. Doordat je nu de waardes kent, weet je ook wat er goed bij past en welke waardes je wilt bewaren of misschien zelfs wilt versterken. Zoals die grote zaal met dat trapezium, bijvoorbeeld. Hoe kun je dat mooi inzetten bij een vernieuwde functie?”
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Heeft het Apostolisch Genootschap zelf ook ideeën?
Jan: “Als je vooruit kijkt en denkt aan de naderende vergrijzing en ontgroening in deze gemeente, dan zullen mensen misschien wel steeds kleiner moeten gaan wonen. Maar je weet niet wat er gebeurt. Wie weet, vindt er wel een soort revival plaats van zingeving waardoor er weer meer kerkruimte of gemeenschapsruimte nodig is. Dan wil je een bepaalde mate van flexibiliteit van het gebouw. Kan het zo ingericht worden dat je de ruimtes flexibel kunt aanpakken en dat je tegelijkertijd een functie vervult in de wijk? Ons gebouw staat in Alkmaar Zuid. Daar zijn pas drie nieuwe woongebouwen neergezet op de plek waar vroeger het Arend gebouw stond. Binnenkort komt het AZC vrij en ook daar gaan ze aan de slag. Dus er is een zekere mate van bevolkingstoename in de wijk. Met mensen die hoogstwaarschijnlijk ook wel mogelijkheden willen hebben om elkaar te ontmoeten. Een ontmoetingscentrum zou kunnen, maar ook aan een huisartsenpraktijk valt te denken… Dus ik ben benieuwd wat er uit het onderzoek van de studenten komt.”
Waarom is dit een interessante studieopdracht?
Youri: “Wij ontwerpen veel en kijken naar gebouwen. En de kerkeigenaren doen mee omdat ze iets willen met hun kerk. Dus zo komt hun vraag mooi samen met een mooie studieopdracht voor ons. Ik vind het heel leuk om zo in de praktijk te duiken met de Kerkenvisie als aanleiding. Eigenlijk leuker dan wanneer ze zouden zeggen: hier heb je een lege kavel, verzin er maar iets leuks mee. Zo’n opdracht als deze is gewoon heel tastbaar.”
