Strijkmolen I in Oterleek ondergaat ingrijpende renovatie

“Als molenaar wil je natuurlijk een molen die het doet”

Aan de Noordschermerdijk in Oterleek (Rustenburg), staan drie molens op een rij. Toch vormen deze zogeheten strijkmolens geen officiële driegang. Ze deden namelijk alle drie hetzelfde werk. Ooit streken ze het water glad van de twee ringvaarten die daar bij elkaar kwamen. De rechter molen, Strijkmolen I, ondergaat op dit moment een ingrijpende restauratie. De Schermermolens Stichting heeft al jarenlang de wens om alle molens die bij de stichting zijn ondergebracht weer maalvaardig te maken, en dat is bijna gelukt. Voorzitter Aldert Pilkes: “Dit is de één na laatste. Voor strijkmolen L ligt ook het restauratieplan al klaar.”

De drie molens staan op de rand van de polders Schermer en Heerhugowaard. Het droogmaken van de polder Heerhugowaard, in 1629, was dan ook ooit de aanleiding voor de bouw. Het zijn drie van de veertien strijkmolens die als taak hadden de Raaksmaatsboezem te bemalen op de Schermerboezem.

Tegenvaller

Al enkele maanden wordt er hard gewerkt in en rond Strijkmolen I. “Binnen is alles eruit gesloopt, inclusief de vloeren,” vertelt Aldert Pilkes, voorzitter van de Schermer Molens Stichting. “In de begane grondvloer zat asbest, dus dat was wel even een tegenvaller. En de verdiepingsvloer was slecht. Maar inmiddels zitten er weer nieuwe vloeren in.
De koningsspil, dat is de vierkante lange balk die van de begane grond naar de bovenkant van de molen reikt, die zat er nog in. Ook het onderste vijzelwiel was er nog. Dat stond in de huiskamer van de bewoners, maar het had geen tanden meer. De molenmakers van de firma J. Poland uit Oterleek hebben een nieuw vijzelwiel gemaakt en ook dat zit er inmiddels in, voorzien van tanden. Dat is in wezen de techniek van de molen!” (tekst gaat verder onder de foto)

Waterlopen

“Verder zijn de waterlopen, voor en achter, weer uitgegraven want die waren gedeeltelijk ingestort. Nu zijn ze weer netjes opgeknapt. De achterwaterloop is opnieuw opgemetseld met gele en rode steentjes met daaroverheen een beschermlaag. De boog in de voorwaterloop was nog intact. Daar is beton overheen gestort om hem te verstevigen.” (tekst gaat verder onder de foto’s)

“Op dit moment zijn we vooral druk bezig met het terugbrengen van het interieur. We proberen zoveel mogelijk de originele molenwoning te behouden, maar dan wel goed geïsoleerd.
Op de eerste etage moet nog een slaapkamer ingebouwd worden. En om die koningsspil, die dus wel een meter of 8 lang is, komt een spilkast. Anders heb je steeds die draaiende balk in je kamer, mét de bijkomende koude lucht, want helemaal boven steekt hij door een gat in het dak naar buiten.”

Geklonken roede

“De molen krijgt ook tweenieuwe roeden ofwel wieken, want die waren ook af. Dat worden geklonken roeden, net als de nieuwe roede van Bovenmolen G.”

Bovenmolen G aan de Molendijk in Schermerhorn is onlangs voorzien van een nieuwe geklonken roede omdat de oude roede in de zomer van 2021 tijdens een storm is afgebroken. Dat was een streep door de rekening van de stichting die voor dit noodgeval binnen korte tijd veel geld bij elkaar moest weten te vergaren. Maar met succes want de molen werd op 30 maart door wethouder Elly Konijn opnieuw in werking gesteld. Ze maakte meteen van de gelegenheid gebruik om een kijkje te nemen bij de restauratie van Strijkmolen I.

Strijkmolen L

Er moet nog veel gebeuren voordat Truus Vendeler en Kees Oudes, de bewoners van Strijkmolen I, weer terug kunnen naar hun molen. Aldert: “Ze wonen nu tijdelijk in de naastgelegen molen, Strijkmolen L , die sinds een tijdje leeg stond. Maar ze willen graag terug en we hopen dat dat in september of oktober gaat lukken.”

Subsidie

De Schermer Molens Stichting heeft onlangs extra subsidie aangevraagd bij de gemeente Alkmaar om de begroting voor de restauratie van Strijkmolen I rond te krijgen. Aldert: “De totale restauratie is begroot op 400 duizend euro. We hebben subsidie gekregen van de provincie en daarnaast hebben we veel fondsen benaderd. Maar die hadden we ook al benaderd voor de afgebroken wiek van Bovenmolen G en ook voor de restauratie van andere molens. En ze kunnen niet eindeloos geld blijven geven. Daarbij komt dat onze eigen inkomsten vanuit de bezoekjes aan de Museummolen door corona een tijdje hebben stilgestaan. Op dit moment is zo’n 110 duizend euro nog niet gedekt. Toch willen we wel graag doorgaan, zeker nu die subsidie van de provincie er is.
Eigenlijk hopen we op een extraatje van de gemeente Alkmaar, zoals dat ook is gebeurd bij het breken van die wiek van Bovenmolen G. De gemeente is altijd enorm betrokken! We krijgen al een vaste subsidie voor de museummolen, alle molens krijgen subsidie vanuit de regeling voor rijksmonumenten en voor projecten zoals deze restauratie draagt de gemeente altijd standaard 6000 euro bij vanuit projectsubsidies. Maar we hopen dus nu op een extra bijdrage. Daarvoor heb ik zojuist de herziene begroting ingediend.”

Maalvaardig

Als de restauratie van Strijkmolen I is afgerond, zijn bijna alle molens van de Schermer Molens Stichting weer maalvaardig. Aldert: “Alleen Strijkmolen L nog, waar de bewoners van Strijkmolen I nu tijdelijk wonen. Daar hebben we al een restauratieplan voor klaar. Als dat ook gaat lukken, dan hebben we alle molens in de Schermer weer werkend. En dat is wat je wilt. Ook de molenaars. Die willen natuurlijk een molen die het doet. Vergelijk het maar met een oldtimer auto, daar wil je toch ook af en toe mee kunnen rijden?”

Interview: Judith Flapper

Wordt vervolgd in één van onze volgende publicaties