Showen met een gordelriem
Bijzondere bodemvondsten
Augustus 2021
In ons onderkomen aan de Bergerweg in Alkmaar hebben we een speciaal leerdepot met wel honderden schoenen. Vaak delen van schoenen, maar er zijn er ook een heleboel die, na enig gepuzzel, weer compleet zijn. Toch graven we af en toe ook andere leervondsten op, zoals bijvoorbeeld deze speciale gordelriem van leer met een beslag van tin-lood.
De gordelriem is gevonden tijdens de grote opgraving aan de Langestraat 62-52, na de nieuwjaarsbrand van 2015. Hij komt uit de beerput van een leerlooierij of leerwerkplaats die hier in de periode tussen 1300 en1425 gevestigd zal zijn geweest.
De betreffende beerput moet aangelegd zijn bij de bouw van een bakstenen huis omstreeks 1350/1375. Na de beëindiging van het leerbedrijf is de beerput gedempt. (Tekst gaat verder onder de foto’s)
Versiering
Onze gordelriem is gemaakt van dik rundleer en afkomstig uit de periode vanaf de tweede helft van de veertiende tot en met eerste helft van de vijftiende eeuw. De riem is 67 cm lang, 0,9 cm breed en 0,3 cm dik.
De gordelriem moet oorspronkelijk langer zijn geweest. Hij is aan één uiteinde gescheurd en aan de andere uiteinde zit roestaanslag van het bevestigingsplaatje van de gesp, die overigens niet meer aanwezig is.
De riem heeft over de hele lengte drie diepe insnijdingen en drie angelgaten met daarop drie beslagstukken. De beslagstukken zijn gemaakt van een tin-lood legering en hebben de vorm van een bloem. Ze werden niet alleen als versiering gebruikt, maar ook om de angelgaten te verstevigen.
Hiervoor werd een gegoten hol buisje met aan de voorkant een zesbladig bloemetje in het angelgat aangebracht. Vervolgens werd het ter bevestiging aan de gordelriem aan de achterkant plat geslagen. (Tekst gaat verder onder de foto’s)
Bloemenmode
Bloemvormen waren trouwens zeer in trek in de middeleeuwen. En riemen met beslagstukken werden gedragen door alle lagen van de bevolking. Dat konden riemen zijn met verguld zilver, messing, vertind ijzer of, zoals hier, een tin-lood legering. Met het licht erop zullen de riemen met de beslagstukken vaak mooi geschitterd hebben.
De riemen werden gedragen over de kleding en dienden ook vaak om er iets aan te hangen. Zoals bijvoorbeeld beurzen, messcheden en schrijf-etuis. Een riem was dan ook een belangrijk accessoire bij de kleding en een ultiem cadeau om aan een geliefde te schenken. Zo waren riemen versierd met een hart en letters die het woord ‘AMOR’ vormden niet ongewoon. Met zo’n versierde riem kwam je zeker goed voor de dag!
Auteur: Karin Beemster
Noot: Er komt nog een uitgebreid rapport van de opgraving aan de Langestraat, waarin deze en ook andere leervondsten beschreven worden.
Literatuur:
Willemsen, A. en Ernst, M. 2012, Honderden…Middeleeuwse mode in metaal, sierbeslag op riemen en tassen uit de Nederlanden 1300-1600
