Raad jij het gewicht van de Spaanse kanonskogel?
Bijzondere bodemvondst
In dit themanummer over Open Monumentendag, met speciale aandacht voor de 450ste verjaardag van Alkmaar Ontzet, hebben we een toepasselijke bijzondere bodemvondst. Het is een Spaanse Kogel die 450 jaar geleden gebruikt werd bij wat waarschijnlijk een verkennend schot is geweest. Op Open Monumentendag, zaterdag 9 september, kun je de kogel komen bewonderen bij de stand van het gemeentelijke Erfgoedteam in de Grote Kerk. We dagen je zelfs uit om hem op te tillen en het gewicht te raden… Hieronder vertelt Rob Roedema het verhaal over de vondst van de Kogel, eind jaren tachtig aan de Noorderkade.
In 1987 was er een brand aan de Noorderkade waarbij bouwmarkt Formido helemaal afbrandde. Toen alle resten waren verwijderd en er een flink deel was afgegraven tot de onderliggende kleilagen, heb ik samen met Carina Kuijper (vrijwilliger in het archeologisch centrum, red.) het oppervlak afgezocht met een metaaldetector.
We vonden een heleboel metaal, waaronder veel musketkogels. Maar ook een grote ijzeren kanonskogel kwam naar boven, met een aanzienlijk gewicht. Het gaat om een Spaanse kogel die tijdens het beleg van Alkmaar in 1573 is gebruikt door de Spanjaarden om de muren van de Stad te omver te schieten.
Deze kogel vonden we vlakbij het Noord-Hollands kanaal, wat betekent dat hij de muren net niet bereikte. Overigens was het gebruikelijk om de eerste schoten te gebruiken om te zien waar het de kogel terechtkwam. Dan werd daarna het kanon opnieuw afgesteld, net zo lang totdat de muur zou worden geraakt.
(Tekst gaat verder onder de foto’s)
Eén van de eerste kogels?
Deze kogel kan dus heel goed één van de eerste kogels zijn die destijds zijn afgevuurd! Bij een opgraving aan de Wageweg in 2006, waar we de stadsmuur onderzochten, zijn ook van deze kogels gevonden. Daar bleek dat de vijand zich voornamelijk op de onderzijde van de muur richtte. Het idee was het geheel te ondermijnen waardoor je uiteindelijk met enkele rake treffers de muur onderuit zou kunnen halen.
Op de foto hieronder zie je de kanonskogel van de Noorderkade naast een loden musketkogel. De musketkogel heeft een gewicht van 60 gram en werd gevonden in de beerput van de Langestraat 106. De verhoudingen tussen de twee kogels spreekt boekdelen, een treffer van dit formaat moet wel vernietigend zijn!
Rob Roedema, archeoloog
(de volgende keer wordt de rubriek weer als vanouds verzorgd door Karin Beemster)
Raad het gewicht
Denk jij het gewicht te kunnen raden van deze Spaanse kanonskogel? Kom dan op Open Monumentendag, zaterdag 9 september, naar de erfgoedmarkt in de Grote Kerk. Bij de stand van het gemeentelijke erfgoedteam, kun je de kogel optillen (als dat lukt) om het gewicht te raden.
Terug naar het overzicht met artikelen van Erfgoed Magazine Alkmaar 67
