Leidekkers restaureren dak consistorie Grote Kerk

Bezoekers van de Klim naar de Hemel kan het niet zijn ontgaan: het leidekkerswerk op het dak van de consistorie van de Grote Kerk. De afgelopen weken is hard gewerkt aan het vernieuwen van het leien dak op het gebouw aan de Koorstraat. Eenmaal klaar kan het weer minimaal tachtig jaar mee. Erfgoed Alkmaar beklom de steigers en bracht een bezoekje aan de leidekkers.

Het aanbrengen van het nieuwe leien dak op de consistorie is onderdeel van een restauratieproject dat mede mogelijk wordt gemaakt door subsidie van de Provincie Noord-Holland en een financiële bijdrage van Prins Bernard Cultuurfonds. Volgend jaar is het beschilderde plafond aan de binnenkant van het houten tongewelf aan de beurt.

Bureau RAB

We beklimmen de steigers met Anne Pauptit van Bureau RAB. Het bureau begeleidde tussen 1991 en 1995 de restauratie van het casco en interieur van de Grote Sint Laurenskerk. Sinds enkele jaren is het bureau nu ook betrokken bij het onderhoud. Anne: “Voorafgaand aan de werkzaamheden sprak ik met de leidekkers over een historisch verantwoorde aanpak. Zo is het gebruikelijk om bij het leggen van leien rekening te houden met de windrichting, doorgaans uit het zuidwesten. En eigenlijk lagen de leien op de consistorie in die zin verkeerd. Mogelijk is destijds besloten om van die aanpak af te wijken door de positie van de consistorie, die gebouwd is in de slipstream van het transept van de kerk, waardoor de consistorie uit de wind gehouden werd. Het vernieuwde leien dak hebben we daarom gewoon opnieuw in dezelfde ‘verkeerde’ windrichting gelegd.”

Hieronder de flm van leidekker Chiel de Ruijter die de leien op het dak van de consistorie van de Grote Sint Laurenskerk legt.

Rijndak voor consistorie Grote Kerk

Kenmerkend voor de consistorie is het relatief lage en brede dak. Anne: “Bij de zogenoemde oud-Duitse dekking, die hier is toegepast, verschillen de leien van maat, zowel in de hoogte als in de breedte. De grootste leien komen onderaan en de kleinste bij de nok. Hoe hoger een dak, hoe groter de maatverschillen. Omdat het dak van de Consistorie vrij laag is (gemeten van nok tot goot) waren twee maten hier genoeg.  Voor het steilere dak van de Grote Kerk, dat een paar jaar geleden al vervangen is, waren drie of vier maten nodig.”

De leistenen zijn afkomstig uit de Eiffel en hebben een opvallende schubvorm. Eenmaal aangekomen op de plek van bestemming worden ze op maat geslagen met een speciale pen en bevestigd met koperen nagels. Anne: “Vanwege hun gewicht werden leistenen van oudsher vervoerd over water, in dit geval dus de Rijn. De oud-Duitse dekking staat daarom ook wel bekend als ‘Rijndak’. In Brabant zien we juist veel rechthoekige in plaats van schubvormige leistenen. Die komen uit Frankrijk en werden vervoerd over de Maas. Hier wordt dan ook gesproken van een Maasdekking.”

Leidekkers firma Pronk

Dat de restauratie van de consistorie samenvalt met het 500 jarig jubileum van de Grote Kerk is louter toeval. Voor de leidekkers van Firma Pronk uit Warmenhuizen is het wel leuk dat hun werk nu zoveel aandacht krijgt van bezoekers die het dak opgaan. Voor Chris Pronk blijft het klusje een eer: “Ondanks dat we inmiddels meerdere leien daken van kerken hebben gedaan, zoals bijvoorbeeld in Schagen en Den Burg.” Zijn collega Chiel de Ruijter heeft het vak hier negen jaar geleden geleerd. Tijdens een werkbezoek aan de Grote Kerk besloot hij een carrièreswitch te maken: “Voorheen was ik loodgieter. Met dit werk ben je veel meer buiten. Alleen bij regen kan er niet gewerkt worden. Maar gelukkig is er dan genoeg ander werk.”

Sander van Alphen

Foto’s: Ritske Velstra