Jazzy de Groot restaureert 33 portretten voor Laurentiuskerk

Laurentiuskerk Verdronkenoord is elke dag open voor publiek

In de Sint Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord hangen de geschilderde portretten van 33 pastoors die tussen de zestiende en negentiende eeuw voorgingen in deze parochie. Niet in dit gebouw, want dat is halverwege de negentiende eeuw gebouwd naar een ontwerp van de bekende architect P.J. Cuypers. Iedereen is er welkom, ook buiten de diensten om. Je kunt gewoon binnenlopen en genieten van het gebouw en al het moois dat er te zien is. Binnenkort inclusief de opgeknapte portretten van de pastoors, want die gaat restaurator Jazzy de Groot de komende tijd vakkundig restaureren.

In de gang naar de sacristie hangen 33 ovalen portretjes. Twee ervan steken een beetje af, want die zijn al onderhanden genomen door restaurator Jazzy de Groot. En binnenkort gaat ze beginnen met de rest. “De portretjes hingen vroeger in de oude pastorie aan het Verdronkenoord. Maar toen die verkocht werd, kwamen ze hier naartoe. Het is religieus cultureel erfgoed,” vertelt Henk Adriaanse.

“En dat willen we hier graag laten zien, want dit gebouw heeft naast een religieuze, ook een culturele functie,” voegt Kees Pater toe.

Henk Adriaanse en Kees Pater zijn beiden kerkgangers bij de Sint Dominicusparochie, de eigenaar van de kerk. Maar ze zijn ook actief in de stichting de Alkmaarse Cuyperskerk. Deze stichting, genoemd naar de architect die de kerk in de negentiende eeuw ontwierp, is opgericht voor het behoud van dit rijksmonument.

Subsidie

De stichting gaf de opdracht voor het restaureren van de portretten. Henk: “Daar is geld voor nodig en daar wilden we subsidie voor aanvragen. Als je een goed plan hebt, kun je subsidie aanvragen voor dit soort dingen. En meestal moet je dan 50% van het bedrag zelf opbrengen. Daar zorgt de stichting dan voor via een actie. De subsidie is inmiddels toegekend en we hebben de opdracht verstrekt. Dus vanaf nu is iedereen welkom om te doneren. Dat kan via de website van de stichting alkmaarsecuyperskerk.nl.”

Hoe kwamen jullie op het idee voor restauratie?

Henk: “Het viel ons op dat de portretjes wel erg donker en vuil waren. Een aantal jaren geleden heeft Jazzy voor ons een groot schilderij in de kerk, ‘Vox populi’ gerestaureerd en dat was zo enorm opgeknapt! Dus we besloten haar te bellen voor advies.”

Jazzy kwam en adviseerde twee portretjes aan te pakken als proef. Dat werden de twee oudste portretjes, die van David Leendersz. en Eylard Dirksz. van Waterland. Beide priesters zijn overigens triest aan hun eind gekomen. Ze zijn allebei in 1573 opgehangen op de Platte Stenenbrug.

Nog weinig bekend

Of hun portretten toen al gemaakt waren, is maar zeer de vraag. Jazzy: “Eigenlijk weten we weinig van deze schilderijen. De twee die ik nu gedaan heb, lijken in de negentiende eeuw gemaakt te zijn. Maar wie weet zijn ze ooit in de zeventiende eeuw begonnen met het maken van portretten van de pastoors. En bedacht iemand in de negentiende eeuw: dan willen we de pastoors uit de zestiende eeuw er nog bij. Het kan ook zijn dat de hele serie in de negentiende eeuw is gemaakt, al lijkt me dat onwaarschijnlijk. Want waarom zou je dan opeens zo’n hele reeks gaan maken? Maar dat ga ik hopelijk ontdekken bij de restauratie van de rest van de portretten. Deze eerste twee waren duidelijk door twee verschillende handen gemaakt, maar wel op exact dezelfde wijze ovaal gezaagd. Het kunnen trouwens ook rechthoekige portretten zijn geweest die later ovaal zijn gemaakt…”

Leuke klus?

Jazzy: “Ja, heel leuk, juist omdat er zoveel vraagtekens zijn. Het is Alkmaar, mijn eigen stad, dus dat is altijd goed. En het is goed dat ze allemaal in één keer behandeld worden. Dat is ook de enige manier om grip te krijgen op de serie. Het is een ensemble, ze horen bij elkaar. Al zijn ze waarschijnlijk door heel veel verschillende handen gemaakt.”

Open voor publiek

De stichting, maar ook de parochie, is blij dat de serie portretten straks weer helemaal fris zal ogen. “We doen hier veel meer dan alleen diensten houden,” vertelt Henk. “Er zijn optreden en concerten. En de kerk is elke dag open voor publiek. Kees is hier bijna altijd aanwezig in zijn functie als koster. Mensen lopen hier naar binnen en branden een kaarsje. Maar niet alleen dat. Ze komen ook binnen om rond te kijken. De kerk krijgt zo steeds meer een museale functie. En dat is goed, we willen dit religieuze culturele erfgoed graag voor iedereen toegankelijk maken. Vandaar dat we sinds kort ook van die mooie glazen deuren hebben voor de vroegere hoofdingang. Je komt via de zij-ingang naar binnen. Maar zo kun je dus al van een afstand een blik in de kerk werpen. Dat is een stuk uitnodigender dan dichte deuren, ook voor de toeristen straks als er kaasmarkt is. Laat iedereen maar van al dit moois komen genieten. Straks dus inclusief de serie opgeknapte portretten.”

Judith Flapper

Erfgoed Magazine Alkmaar 72 lente editie

De lente-editie van Erfgoedmagazine Alkmaar zit weer boordevol erfgoedverhalen. Zo beklommen we de spiksplinternieuwe trappen in de toren van de Grote Kerk van Schermerhorn, waar je vanaf mei als bezoeker van het uitzicht kunt genieten. Meer over prehistorische bewoning en pleziertuinen aan de Liefdelaan lees je in het artikel over de uitwerking van de recente opgraving bij Noordwest Ziekenhuis.

Jazzy en Jaap restaureren zeventiende-eeuws rijksmonument

Anderhalf jaar geleden kregen Jazzy de Groot en Jaap Bernaert de sleutel van een zeventiende-eeuws rijksmonument aan het Verdronkenoord in Alkmaar.

Sint Laurentiuskerk, Verdronkenoord

De rooms-katholieke Sint Laurentiuskerk is één van de vroegste werken in Noord-Holland van de beroemde architect Pierre Cuypers uit Roermond. Het is een kerk op de plattegrond van een Latijns kruis.

St. Laurentius Alkmaar kerkenpaspoort

Oorspronkelijk was de kerk ontworpen met een 60 meter hoge toren aan de voorkant van de kerk. Deze toren is echter door een aantal problemen maar voor een gedeelte, tot aan de hoogte van de nok van het dak, opgetrokken.