“Jan Wils ontwierp veel meer dan Olympisch stadion”

Piet Verhoevens eerbetoon aan 20ste-eeuwse Alkmaarse architect

Detail op dinsdag

22 februari 2021 is het 130 jaar geleden dat de Alkmaarse architect Jan Wils werd geboren. Hij werd beroemd door zijn ontwerp van het Olympisch stadion in Amsterdam in 1927, maar door het hele land en zeker ook in Alkmaar, liet hij zijn sporen na. In een zwarte natuurstenen kolom aan het voormalige pand van V&D aan de Langestraat, treffen we een plaquette aan ter nagedachtenis aan deze ontwerper. Het is je misschien nooit opgevallen, maar de steen werd 15 jaar geleden al geschonken door Wils-fan Piet Verhoeven, bij zijn afscheid als hoofd monumentenzorg en archeologie: “Toen ik in Alkmaar begon, kende niemand Jan Wils”.

“In april 2006 ging ik met pensioen en nam ik afscheid van mijn functie als afdelingshoofd Monumentenzorg en archeologie Alkmaar,” vertelt Piet Verhoeven. “Dan weet je dus dat de mensen je iets willen geven. En met de grote hoeveelheid relaties die ik had, zowel in als buiten Alkmaar, dacht ik daar iets leuks mee te doen. Ik wilde graag iets schenken aan de stad die mij in de gelegenheid had gesteld om zo’n mooie carrière te maken, dus ik besloot geld te vragen voor mijn cadeau aan de stad.”

Hoe kwam je er vervolgens op om het geld te bestemmen voor een gedenksteen rondom Jan Wils?

“Die naam kwam meteen naar boven borrelen. Zelf ben ik vanaf de zeventiger jaren bezig geweest met jongere bouwkunst in Alkmaar. Maar het eerste boek dat uitkwam over Nederlandse architectuur tussen 1900 en 1940 was nota bene van een Italiaan, Giovanni! Gelukkig wel in het Nederlands, trouwens, maar dat is nog steeds een standaard werk. En in dat boek las ik toen dat Jan Wils niet alleen in Alkmaar geboren was maar dat hij er ook het nodige had gebouwd.”
Geschiedenis

Jan Wils werd op 22 februari 1891 in Alkmaar geboren en overleed op 11 februari 1972 in Den Haag. Hij was korte tijd lid van De Stijl en werd beroemd als ontwerper van het Olympisch Stadion voor de zomerspelen van 1928 in Amsterdam. Een ontwerp waarvoor hij de gouden medaille won bij de Olympische Spelen in Amsterdam, voor het onderdeel ‘kunstwedstrijden’. Wils stond bekend als bewonderaar van het moderne Amerikaanse leven en van de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Dat is terug te zien in zijn ontwerpen voor enkele appartementencomplexen, zoals woningbouwcomplex De Papaverhof in Den Haag. Maar ook in Alkmaar bouwde hij veel, waaronder de voormalige Kennermergarage (nu bakkerij Fermento) aan de Kennemerstraatweg 6, de Schapenbrug (dé plek voor toeristische plaatjes van de Waagtoren) en een woonhuis met (toenmalige) notarispraktijk aan de Wilhelminalaan 2.

Geboortehuis Jan Wils

Piet Verhoeven: “Toen ik in Alkmaar begon, kende eigenlijk niemand Jan Wils. En het is me eigenlijk altijd blijven verbazen hoe weinig mensen dus wisten van een beroemde stadsgenoot als hij. Vandaar dat ik op het idee kwam om een plaquette te laten plaatsen op het geboortehuis van Jan Wils. En dat bleek op de plek te zijn waar later het pand van V&D is gebouwd.

Dan is de volgende vraag of je voldoende geld krijgt om die wens te realiseren en al snel bleek dat het geval. Vervolgens moest ik bedenken wie ik die steen laten maken. En daar heb ik vreselijke mazzel mee gehad. Ik kwam namelijk op spoor van Frans van Hoecken en die was onmiddellijk enthousiast. Het bleek dat hij groot fan was van Wils. Hij had zelfs ooit bij hem gesolliciteerd toen Wils een bureau in Voorburg had. En ondanks dat hij die baan niet had gekregen, vond hij het een eer om de plaquette te maken. Hij heeft er dan ook niets voor gevraagd.”
Maar de namen van de schenker en de ontwerper staan niet op de steen?

“Nee, niet aan de voorkant. Maar als je hem eraf zou halen, zie je aan de achterkant de volgende tekst: ‘Geschenk van Piet verhoeven bij zijn afscheid als afdelingshoofd Monumentenzorg en archeologie Alkmaar’. En ook de naam van de ontwerper is vermeld. En dat is dan weer leuk voor de monumentenzorger in mij. Dat je bij demontage kunt zien hoe iets tot stand is gekomen.”

Vakantie

Op 7 september 2007 werd de steen officieel onthuld door toenmalig burgemeester Marietje van Rossen, in aanwezigheid van onder andere familieleden van Wils. Anderhalf jaar na de pensionering van de schenker. Want het vervaardigen ging dan misschien voorspoedig. Het plaatsen was niet zomaar ineens gebeurd, of althans het verkrijgen van toestemming van de juiste persoon.

Piet: “Om zo’n steen te mogen plaatsen, heb je natuurlijk toestemming nodig van de eigenaar van het pand. Dus ik had contact gezocht met V&D. En dan denk je wel eens dat de overheid traag is, maar je wilt niet geloven wat ik daar heb meegemaakt voordat ik bij de juiste persoon terecht kwam. Maar op een gegeven moment vonden ze het goed. Dus ik ging alles regelen. En toen kreeg ik opeens te horen dat het pand niet van V&D zelf was, maar van Rodamco. Een vastgoedbedrijf waar ik al eens eerder mee te maken had gehad, rondom het Ringersgebouw. Maar goed dat ik altijd visitekaartjes bewaarde! De bewuste man was verrast dat ie mij aan de lijn kreeg, maar toen ik mijn verhaal vertelde, was het wel zo voor elkaar!”

“Maar al met al heeft het dus wel een half jaar gekost om het zover te krijgen. Mijn echtgenote begon zich al af te vragen of we het geld niet beter aan een vakantie konden besteden. En ze had gelijk, ik had niemand die steen beloofd. Toch was ook zij uiteindelijk blij dat het toch gelukt is. Want we zijn toch wel op vakantie gegaan en die steen geeft tot op de dag van vandaag Jan Wils de eer die hij verdiend heeft.”