Het Noorderpolderhuis binnenstebuiten

Nieuwe tentoonstelling op Open Monumentendag

Net als alle jaren, kun je ook dit jaar op Open Monumentendag het Noorderpolderhuis in Schermerhorn bezoeken. Dat is bijzonder, want de rest van het jaar is dit monumentale gebouw gesloten. Alleen op Open Monumentendag zet het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier als eigenaar van het pand, de deuren open. En het leuke is dat we inmiddels ook weer wat meer weten over de geschiedenis van het gebouw…

Zo is de afgelopen periode onder meer dendrochronologisch onderzoek gedaan. Dat is onderzoek naar de ouderdom van een gebouw, aan de hand van de jaarringen die je kunt terugvinden op kleine monsters van houten onderdelen. Het afgelopen jaar is de constructie van de schuur dendrochronologisch onderzocht. Dat gaat om eiken stijlen, grenen tussenbalken die spanten vormen met de stijlen, en daarnaast de grenen hangbalken tussen de spanten. “Als voorzichtige conclusie kunnen we stellen dat de schuur van na 1790 is. Maar niet alle monsters gaven een duidelijk resultaat,” zegt onze bouwhistoricus Jeroen van de Kuur hierover: “Alleen de monsters van een aantal grenen tussenbalken hadden een positieve uitslag. Die waren gemaakt van bomen uit Oost-Polen. Interessant was dat een aantal tussenbalken een groeiverstoring had. Dat kwam omdat er in die tijd zeer koude jaren waren en in zulke extreme kou vormt een boom dan geen jaarring. Dat komt vaker voor bij hout uit Litouwen, Polen en Wit-Rusland en dat wijst dus op een landklimaat.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Jaarringen

De eiken stijlen zijn waarschijnlijk gemaakt van lokale bomen, maar omdat er te weinig jaarringen waren, konden we de ouderdom niet bepalen. En dat geldt ook voor de hangbalken. Ook die zijn niet te dateren. Maar aan de monsters te zien, zouden ze gemaakt kunnen zijn van Pools grenen dat vanaf 1790 grootschalig in Nederland werd geleverd. Omdat duidelijk is dat de verschillende constructieonderdelen bij elkaar horen en niet zijn hergebruikt, is het waarschijnlijk dat de schuur na 1790 is gebouwd. Hier zijn dus lokale en buitenlandse houten onderdelen gebruikt. Maar meer kunnen we er helaas niet over zeggen.”

Toch is Ingrid Oud van het Hoogheemraadschap blij met de resultaten: “Het is leuk dat er toch nog een datering uit is gekomen. We weten dat er veel aan die schuur is verbouwd maar dat een deel toch nog behoorlijk oud is.

Waarom moet je op 15 september het Noorderpolderhuis bezoeken?

“Op de eerste plaats natuurlijk omdat het een mooi gebouw is dat verder nooit open is. Het ligt langs een doorgaande fietsroute over de dijk. Van daaruit zie je het heel mooi liggen en nu heb je dus de kans om een keer binnen te komen kijken. En bijvoorbeeld de Herenkamer te zien, waar vroeger, en trouwens nog steeds wel, werd vergaderd. Je stapt daar echt terug in de tijd.

Er zijn mensen aanwezig die meer over de geschiedenis weten en we gaan een kleine tentoonstelling inrichten met de titel ‘Het Noorderpolderhuis binnenstebuiten’.

Behalve het dendro-onderzoek door de gemeente, hebben we ook uitgebreid bouwhistorisch onderzoek laten doen. En uit beide onderzoeken zullen we leuke wetenswaardigheden halen voor de tentoonstelling.”

Wat was de reden voor het bouwhistorisch onderzoek?

“We zijn bezig met een haalbaarheidsonderzoek voor een eventuele nieuwe invulling van het gebouw. Nu wordt het antikraak bewoond. De timmerschuur die altijd werd verhuurd als vergaderlocatie, wordt sinds corona niet meer gebruikt. En dat is jammer, want zo’n rijksmonument moet je gebruiken, anders gaat het achteruit. En als je dan de mogelijkheden wilt onderzoeken, is zo’n bouwhistorisch onderzoek een mooi startpunt.

Daar kwamen nog wel een paar leuke dingen uit. Zoals bijvoorbeeld het feit dat de kelder van het Noorderpolderhuis vroeger waarschijnlijk een drijvende kelder was die mee dreef op het waterpeil. En zo zijn er wel meer leuke nieuwtjes, die je allemaal kunt ontdekken op de tentoonstelling.”

En kunnen we ook weer kegelen op 15 september?

“Ja, de kegelbaan is ook weer open. Die zit dus in de vloer van de timmerschuur. En die werd vroeger gebruikt bij vergaderingen en etentjes in de herenkamer. Dan speelden ze van tevoren of na afloop even een spelletje. Wij vinden het altijd heel leuk als onze bezoekers dat ook eens willen proberen.”

Judith Flapper

Open op Open Monumentendag

Het Noorderpolderhuis aan de Molendijk 11 in Schermerhorn is op zondag 15 september geopend van 11.00 tot 17.00 uur.

Open Monumentendag Alkmaar is dit jaar op zaterdag 14 september in Alkmaar, Oudorp en Koedijk en op zondag 15 september in de mooie dorpen van Schermer, Graft en De Rijp.