Hernieuwde aandacht voor martelaren van Alkmaar
Aan de gevel van de Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord prijkt sinds enkele maanden een fraaie bronzen gedenkplaat met de afbeelding van een geestelijke en de tekst ‘De Martelaren van Alkmaar 1572 & 1573’. Acht geestelijken die zijn gemarteld en vermoord omdat ze weigerden hun katholieke geloof in te wisselen voor het protestantisme. Het is nooit gelukt om ze heilig te verklaren, maar dankzij de gedenkplaat krijgen de martelaren, volgens de initiatiefnemers, wel de aandacht die ze verdienen. Bob Heusy: “De bisschop gaat zelfs een nieuwe poging doen tot een zalig- of heiligverklaring!”
Initiatiefnemers zijn de Alkmaarders Bob Heusy, Jos Olbers en Gerard Toorenburg die in juli van dit jaar helaas is overleden. Zij wilden de beroemd geworden Alkmaarse martelaren in gedachten houden met een gedenkplaat aan de gevel van de enig overgebleven katholieke kerk in de binnenstad, de Laurentiuskerk aan het Verdronkenoord in Alkmaar. Als symbool voor het recht op de vrijheid van godsdienst.
Marteling
Het verhaal over de martelaren van Alkmaar is terug te vinden in verschillende historische geschriften: Op 23 juni in 1572 werden vijf katholieke geestelijken gevangen genomen omdat zij weigerden hun Rooms Katholieke geloof in te ruilen voor het protestantse geloof. Toen zij, ondanks marteling, hun geloof niet opgaven, zijn ze de dag erna in Enkhuizen opgehangen. Hun namen zijn Daniël van Arendonk, Cornelis van Diest, Adrianus van Gouda, Johannes van Naarden en Lodewijk Voets. Maar zij waren niet de enigen die dit lot ondergingen. Op 24 november van datzelfde jaar werd lekenbroeder Engelbert van Terborg opgehangen in Ransdorp. En het jaar daarop, op 5 september 1573, werden pastoor Eylard Diksz. van Waterland en kapelaan David Leendertsz. gevangengenomen, nadat hun schuilplaats was verraden. Na langdurig te zijn gemarteld, werden zij uiteindelijk op 11 december 1573 opgehangen op de Gewelfde Stenenbrug, aan het eind van de Langestraat in Alkmaar.
Ontwerp
Voor de gedenkplaat maakte Carola Hoogeveen (tevens vormgeefster van de Nieuwsbrief Erfgoed Alkmaar) het ontwerp, geïnspireerd op schilderijen van de martelaren. De Egmondse kunstenaar Fabio Pravisani maakte het ontwerp geschikt om het in brons te kunnen gieten. Het eindresultaat prijkt sinds september aan de gevel van de Laurentiuskerk.
Ook is ter ere van deze herdenking een boek uitgebracht met het verhaal over de martelaren en de totstandkoming van de gedenkplaat. Daarin zijn onder meer de schilderijen te zien die in de kerk hangen. Bob Heusy: “Verder hadden we gehoord dat er in de voormalige Dominicuskerk aan de Laat ooit een grote muurschildering was van de martelaren. Maar wij gingen er vanuit dat die bij de sloop verloren was gegaan. Totdat iemand, op het moment dat het boek al bij de drukker lag, belde met de mededeling dat dat bewuste schilderij van minstens 5 bij 3 meter al 35 jaar in het bezit was van Stedelijk Museum Alkmaar. Het was dus helemaal geen muurschildering! En gelukkig hebben we het nog in het boek kunnen opnemen.”
Maar het verhaal heeft nog een staartje. Heusy: “Al met al hebben we zoveel informatie over de martelaren naar boven weten te krijgen, dat de bisschop het boek gaat gebruiken bij een nieuwe poging om de martelaren zalig of zelfs heilig te laten verklaren!”
Judith Flapper
