Familie van Leeuwen verbouwt kerk Oost-Graftdijk tot woning

Wonen in een kerk

Als kind fantaseerde ik er vaak over als ik in een kerk was: “Je zal hier maar wonen!” En dat is precies wat Tjitske en Jonas van Leeuwen gaan doen, samen met hun beide zoons van 16 en 18. Zij geven de negentiende-eeuwse hervormde dorpskerk van Oost-Graftdijk een nieuwe bestemming door er te gaan wonen en er een studio te bouwen voor Tjitske die fotograaf is. Hun principeaanvraag kwam in één keer door de monumentencommissie. Inmiddels wordt er druk gebouwd en nog voor de zomer wil de familie verhuizen.

Om dit prachtige rijksmonument voor de toekomst te behouden, was een nieuwe bestemming noodzakelijk. Een openbare functie voor het gebouw bleek, binnen een dergelijke kleine dorpsgemeenschap, niet realistisch. Al in 2010 had de Hervormde gemeente de kerk verkocht aan een kunstenaar die er zijn atelier inrichtte. Twee jaar geleden kwam het opnieuw op de markt en nu doken Tjitske en Jonas van Leeuwen erop.

“Er zat geen woonbestemming op en die hadden we natuurlijk wel nodig,” vertelt Tjitske. Dat is uiteindelijk ook gelukt, maar het heeft allemaal wel een tijdje geduurd. Je hebt te maken met allerlei procedures en de buurt moet natuurlijk ook de gelegenheid krijgen om zienswijzen in te dienen. Maar op een gegeven moment was alles rond. Tenminste… dat dachten wij. We gingen lekker aan de slag en toen werden we opeens teruggefloten. Het bleek dat de omgevingsvergunning die we nodig hadden voor het bouwen nog niet rond was. Toen volgde er een bouwstop.”

Was dat niet frustrerend?

“Ja, dat zou je misschien denken, maar wij hebben eigenlijk weinig last gehad van dit soort dingen. Dat komt ook doordat we vanuit het verleden wel wat gewend zijn met instanties. Uiteindelijk valt het me eerlijk gezegd alles mee hoe het is gegaan. Dat komt ook doordat de contacten met de gemeente Alkmaar zo goed zijn. Ze denken mee en zijn gewoon heel betrokken. Ze bellen je zelfs als je iets niet goed hebt ingevuld op een formulier. Dat hebben we echt nooit eerder meegemaakt!”

Het gezin Van Leeuwen woonde tot voor kort in Amsterdam, waar de jongens ook zijn opgegroeid. Tjitske: “Dat zijn wel twee echte Amsterdammertjes hoor. Die waren not amused toen wij besloten naar deze omgeving te verhuizen. Maar inmiddels zijn ze aan het idee gewend en vinden ze het ook wel spannend, wonen in een kerk.
En sinds ik vorig jaar een tijdje voor mijn werk in Zweden ben geweest, ben ik zo blij dat ik niet meer terug hoef naar Amsterdam! Ik ben echt gewend geraakt aan een rustiger leven. We wonen nu tijdelijk in een huurwoning in De Rijp maar we hopen deze zomer te kunnen verhuizen.”

Tjitske en Jonas doen een groot deel van de werkzaamheden zelf: “Jonas werkt als kok, maar ik heb mijn werk als fotograaf tijdelijk op een laag pitje gezet en ben hier gewoon aan de slag gegaan. En dan blijk je toch veel meer te kunnen dan je denkt. Al huren we voor het specialistische werk wel mensen in. Zoals de keuken, de betonnen vloeren en bijvoorbeeld de isolatie.”

Nul op de meter

Eén van de ambities uit het plan van de familie van Leeuwen is de kerk uiteindelijk helemaal energieneutraal te maken: “Die isolatie is daar een belangrijk onderdeel van. We maken gebruik van een speciaal materiaal, vervaardigd uit verpulverd krantenpapier dat brandwerend is gemaakt. Met dat materiaal zijn werkelijk alle tussenruimten gevuld. Hele vrachtwagens vol zijn erin gepompt!”

De kerk zal verwarmd worden met vloerverwarming, die gekoppeld wordt aan een warmtepomp. Tjitske: “Daarvoor moeten drie pennen de grond in van elk wel 100 meter diep. Daarvoor moesten we ook toestemming vragen, want de grond hier achter, waar ook de oude begraafplaats is, is niet van ons.
Trouwens, die begraafplaats wordt heel af en toe nog gebruikt. Dat ontdekten we toen ze een tijd geleden kwamen vragen of ze de klok mochten komen luiden. Geen probleem natuurlijk, maar dat bleek dus voor een begrafenis te zijn.”

Zonnepanelen

Over de zonnepanelen die op het dak moeten komen, zijn Tjitske en Jonas nog in gesprek met de instanties: “Dat is een project op zich. Wij willen namelijk ook graag dat het er mooi uitziet. Er komen steeds meer oplossingen op de markt voor zonnepanelen die je nauwelijks ziet. Maar omdat het een rijksmonument is, moet er met allerlei zaken rekening worden gehouden.
Intussen zijn we bezig met mogelijke subsidies voor de duurzaamheidsaspecten en misschien een laagrentelening via de provincie, speciaal voor rijksmonumenten. Dat is wel een prachtige mogelijkheid!”

Kangoeroewoning

Behalve een woning voor het gezin en een fotostudio voor Tjitske, is in het plan ook ruimte ingetekend voor een appartement op de begane grond, een soort kangoeroewoning. Tjitske: “Dat lijkt me heel fijn voor als bijvoorbeeld één van onze ouders alleen komt te staan. En tot die tijd kunnen we het appartement gebruiken voor gasten.”

Het appartement en de studio, die beide op de begane grond komen, zijn in een latere fase aan de beurt. Op dit moment wordt vooral hard gewerkt om de leefruimte in orde te maken. Hiervoor zijn verdiepingsvloeren in de kerk aangebracht die er uiteraard vroeger niet waren. In feite is de woning een soort inbouwpakket, dat wordt uitgevoerd als volledig zelfdragend houtskelet, dus zoveel mogelijk los van de oorspronkelijke monumentale kerk.

Over drie maanden wil je dus verhuizen, geeft dat geen stress?

“Nou, dat valt erg mee. We hebben van het begin af aan gezegd dat we alles stukje bij beetje doen met zo weinig mogelijk stress. En dat is tot nu toe heel goed gelukt. Ik verwacht dat onze leefruimte op de verdieping wel klaar is in juni. En dan hebben we daarna nog alle tijd om beneden de boel in orde te maken.”