Een glimmende schoengesp
Bijzondere bodemvondsten
Bij opgravingen in Alkmaar zijn in de loop der jaren veel schoenen gevonden. Vaak met vetersluiting maar soms ook met de roestsporen van een gesp. Tot nu toe kwamen schoenen nooit compleet met gesp naar boven. Niet gek, want die werden vrijwel altijd opnieuw gebruikt. Wel vonden we soms een losse schoengesp, zoals dit achttiende-eeuwse exemplaar, dat we in 1990 aantroffen in een beerput aan de Marktstraat.
Vormen en maten
Gespen op schoenen zijn van alle tijden. Ze zijn er in allerlei vormen en maten en zijn soms ook versierd. Schoengespen werden gemaakt van diverse materialen, zoals messing en tin maar er waren ook vergulde exemplaren. Er kwamen zelfs zilveren en gouden gespen voor, maar die waren alleen weggelegd voor iemand met een goed gevulde beurs. Hoewel we het in dit geval zeker weten, is het vaak toch lastig te bepalen of een gesp daadwerkelijk bij een schoen heeft behoord. Ze werden namelijk ook gebruikt voor bijvoorbeeld riemen en tassen. (Tekst gaat verder onder de foto’s)
Alkmaarse schoengesp
Van onze schoengesp is alleen de beugel bewaard gebleven. De tussenstijl van de beugel is verloren gegaan. De bijna vierkante schoenbeugel is 3,0 x 2,7 cm groot en heeft afgeronde hoeken. Het is een gegoten exemplaar, gemaakt van messing en versierd met hartjes, knopjes en florale motieven. Een vergelijkbaar exemplaar met florale motieven en gestileerde vogels, is gevonden in een beerput bij een opgraving in Tiel.
De schoengespen werden in de achttiende eeuw groter, geheel naar het modebeeld. Ons exemplaar diende om de leren riempjes van de schoen aan elkaar te binden. De afneembare gesp kon gemakkelijk worden overgezet op een ander schoenenpaar. Zo kon je een favoriete schoengesp dus altijd dragen.
Ook vandaag de dag zie je nog schoenen met een kleine of middelgrote gesp, zowel op dames- als herenschoenen. Zin gekregen in stappers met grote gespen? Wie weet komt onze rijk versierde gesp weer helemaal terug in het modebeeld!
Karin Beemster
Literatuur:
Literatuur: Bartels, M., Steden in Scherven 1, blz. 282, Steden in Scherven 2, blz. 1034, nr. 33.
