Een exotisch haarsieraad
Bijzondere bodemvondsten
Kofa Spruijt, wie kende dit vermaarde warenhuis niet? Je kon er terecht voor kleding maar ook voor bijvoorbeeld tassen en woonbenodigdheden. Tot in 2001 was het warenhuis gevestigd aan de Langestraat 64-66. Dat jaar werd het pand gesloopt en vond op deze plek een opgraving plaats. Uit één van de beerputten die werden blootgelegd, kwam een opmerkelijk voorwerp tevoorschijn. Het bleek een diadeem te zijn uit de achttiende of negentiende eeuw. Een voorwerp dat niet had misstaan in het warenhuis…
Schildpad
De gevonden diadeem is gemaakt van de schild van een schildpad, en wel van de buitenste laag. Schildpadschild bestaat uit botplaten die worden bedekt met hoornplaten. Deze hoornplaten werden vroeger gebruikt om verschillende soorten voorwerpen te maken, zoals dus onze diadeem. Voor dit doel werden voornamelijk de hoornplaten gebruikt van de Karetschildpad. Karetschildpadden zijn zeeschildpadden die onder meer voorkomen in de Atlantische, Grote en Indische Oceaan, maar vooral in tropische en subtropische wateren zoals de Caribische Zee. Een diadeem van schildpad was in die tijd dan ook een kostbaar bezit.
De diadeem met een breedte van 15 cm heeft wijd uit elkaar geplaatste tanden om ervoor te zorgen dat hij goed in het haar blijft zitten. De tanden van de diadeem zijn overigens wel afgebroken. Deze kamvormige diadeem met een prachtig vlammend dessin, heeft een gebogen vorm en een rechte bovenzijde. Een soortgelijke kamvormige diadeem van schildpadschild is trouwens gevonden in 1995, bij de opgraving in de Grote Sint Laurenskerk. Deze diadeem kwam uit het graf van een onbekende volwassen vrouw in het middenschip van de kerk. Ook die diadeem is licht gebogen, maar heeft drie gaten in de rug voor een dekplaatje, dat helaas ontbreekt. De diadeem uit de Grote Kerk is 9,5 cm breed en 6,7 cm hoog en had oorspronkelijk twintig tanden, waarvan er nog negentien te zien zijn. (Tekst gaat verder onder de foto’s)
Oorsprong
Een diadeem was oorspronkelijk overigens een rijk versierde band van stof die om het hoofd gedragen werd door vooraanstaande mensen. Je had diademen in alle soorten materialen en vormen en in allerlei kleuren. Van textiele, leren en met strassteentjes versierde tot en met carnavaleske exemplaren. Nog altijd worden diademen met diamanten en edelstenen gedragen door koninklijke families. Wie de vrouw was die onze diadeem ooit heeft gedragen, blijft gissen maar hij zal ongetwijfeld prachtig in het haar hebben gestaan!
Karin Beemster
Literatuur:
Bitter, P. (red.), 1999: Goed gevonden. Textielvondsten uit Alkmaar (Rapporten over de Alkmaarse Monumentenzorg en archeologische opgravingen in de Grote of St. Laurenskerk te Alkmaar, Archeologie nr.7).
Bitter, P., 2022, Zeven eeuwen wonen, werken en winkelen in de Langestraat van Alkmaar, pag. 939, afb.14-124.
Rijkelijkhuizen, M. 2008, Handleiding voor de determinatie van harde dierlijke materialen, pag. 72.
