Archeologische publicatie Ritsevoort gepresenteerd in Alkenaer
‘Van buitenwijk tot binnenstad’
Op vrijdag 24 november presenteerde gemeentelijk archeoloog Peter Bitter het 26e Rapport Archeologie en Monumenten Alkmaar (ofwel RAMA), met als onderwerp het Ritsevoort. Heel toepasselijk vond de presentatie dan ook plaats in cultuurpodium De Alkenaer aan het Ritsevoort. Hier mocht wethouder Anjo van de Ven het eerste exemplaar overhandigen aan het bestuur van de Alkenaer. Het rapport van 366 pagina’s (met veel foto’s!) beschrijft hoe het Ritsevoort zich ontwikkelde van laatmiddeleeuwse buitenwijk tot onderdeel van de huidige binnenstad.
Het rapport is gebaseerd op zes onderzoeken in de stadswijk het Ritsevoort, uitgevoerd tussen 1995 en 2023. Hierin wordt de bewoningsgeschiedenis geschetst vanaf de late Middeleeuwen, met ook een enkele prehistorische vondst. Voor de periode vanaf 1600 zijn de archeologische resten aangevuld met bouwhistorische, topografische en archiefbronnen. (Lees verder onder de foto’s)
Voorde
De Ritsevoort, de hoofdstraat van deze wijk, was destijds het laatste deel van de Kennemerstraatweg, tot aan de veertiende-eeuwse stadspoort bij de Lindegracht. De eerste huizen zijn gebouwd tussen ongeveer 1375 en 1450. Het gebied was toen ingericht met erfsloten die uitkwamen op een bermsloot langs de straatweg. Uit een analyse van het oude duinreliëf in de ondergrond blijkt dat tussen de Vrouwenstraat en de Heul een lager gelegen stuk grond lag. In dit gedeelte zijn de sloten ook opvallend breed en diep uitgegraven. Hier kan een doorwaadbaar drassig terrein hebben gelegen, ook wel voorde genoemd, waaraan de naam Ritsevoort is ontleend. Dat terrein werd vervolgens waarschijnlijk ontwaterd door het graven van de Laat, wat afwatering betekent.
Roversbende
Rond 1450/1500 werden deze sloten gedempt en er ontstond een buitenwijk die in 1517 zwaar werd getroffen toen een roversbende de wijk plat brandde. Op meerdere plekken zijn de sporen van die brand gevonden. Daarna werd de wijk herbouwd. In 1573 werd echter de zuidelijke helft van de buitenwijk weer afgebroken voor de vestingbouw van de Kennemersingel, de stadswal en het Kennemerbolwerk. De rest kwam binnen de vesting. De huizen hebben steeds bescheiden afmetingen gehad en ze werden voornamelijk bewoond door de middenstand. In tegenstelling tot de rest van de stad, waren de relatief goedkope panden vrij waardevast in de economische teruggang vanaf 1650. De schaal van de bebouwing bleef steeds beperkt maar door de eeuwen heen is een gevarieerd maar samenhangend straatbeeld ontstaan, als een soort staalkaart van bouwstijlen.
De beerputten en afvalkuilen leverden talrijke vondsten op van keramiek en glaswerk passend bij een middenklasse van de bevolking. (Lees verder onder de foto’s)
Zelf lezen?
RAMA 26 is als pdf te downloaden op onze website. Gedrukte exemplaren zijn voor € 20,- te koop bij Regionaal Archief Alkmaar.
Ook RAMA 25 over Zeven eeuwen wonen, werken en winkelen in de Langestraat is daar te koop. Dit boekwerk bestaat uit twee delen en telt 1100 pagina’s met 1300 afbeeldingen. Deze twee delen zijn te koop voor € 50,-
