Archeologen leggen middeleeuwse brug bloot
“We hebben gewoon DE brug bij de Middelburg gevonden!”
We kunnen weer een ontdekking toevoegen aan de reeks onthulde geheimen van van de Oudorperpolder! Onze archeologen waren al langer op zoek naar een brug die eeuwen geleden bij kasteel De Middelburg moet hebben gelegen. Vandaar dat ze op het puntje van hun stoel zaten nu de overigens jubilerende Munnikenweg een nieuwe bestrating krijgt. Na een telefoontje van Stadswerk 072 waren Nancy de Jong en Rob Roedema dan ook razendsnel te plekke. Tot grote vreugde van de archeologen hebben zij de afgelopen dagen de gehele brug bloot weten te leggen: “We hebben dus gewoon DE brug bij de Middelburg gevonden!”
“Ik kreeg de melding dat ze bij de Munnikenweg de plek naderden waar de brug bij de Middelburg moet hebben gelegen,” vertelt stadsarcheologe Nancy de Jong, “en dat er behoorlijk wat puin tevoorschijn kwam. Ik ben meteen met Rob Roedema gaan kijken. En omdat we op dit moment allebei om medische redenen even niet mogen graven, schoot Martin Ruimgaart van Stadswerk 072 te hulp. Wij wezen aan en hij ging scheppen. Er kwamen wat brokken kloostermop naar boven maar niet in enig verband met de omgeving. Totdat ergens halverwege de vaart een diagonaal verlopend blok muurwerk tevoorschijn kwam. De gietijzeren gasleiding maakte daar een bocht omheen dus toen wisten we al dat er wat aan zat te komen…. Je gaat immers niet zomaar een bocht maken in een gasleiding. Dan moet er al iets hebben gezeten wat niet zomaar verwijderd kon worden.
Het brok muurwerk bleek een vervolg te hebben en nadat de graafmachine dat had vrij gelegd, hadden we een helft van de brug te pakken. Met grote stenen van zo’n 24 á 25 x 11 x 5,5 cm en dat betekent dat het minimaal vijftiende eeuws moet zijn. Mogelijk zelfs uit de tweede helft van de veertiende eeuw. Waarschijnlijk is de brug zo rond 1400 gebouwd.” (Tekst gaat verder onder de foto’s)
DE brug bij de Middelburg
“Tegen het muurwerk aan troffen we een scherf steengoed met zoutglazuur. We hebben meteen een paar collega archeologen van Hollandia en één van onze vrijwilligers (een oud collega) ingevlogen om te komen helpen. En onder de bezielende leiding van Rob Roedema hebben zij diezelfde middag de hele brug weten vrij te leggen.”
De archeologe die al enkele jaren (promotie)onderzoek doet naar de verdwenen kastelen, is bijzonder verheugd: “We hebben dus gewoon DE brug bij de Middelburg gevonden!
Met een doorvaart breedte van 2,3 meter. Dat is trouwens niet erg breed. De breedte van de rijbaan op de brug was ook maar 3,3 meter. Technisch gezien waren ze destijds zeker in staat tot het maken van grotere bruggen en de vaart was ter plaatse ook een stuk breder. Dus waarschijnlijk functioneerde de brug als een soort wegversmalling op land en water om zo meer controle ter plaatse van het kasteel te kunnen uitoefenen.”
Strategisch punt
Kasteel de Middelburg lag aan de vaart naar Alkmaar op het punt waar de Munnikenweg de vaart kruist, een zeer strategisch punt. Op dit punt was een brug aanwezig, maar hoe deze brug eruit heeft gezien, was totaal onbekend. Op de vroegste kaarten uit de zestiende eeuw wordt de brug schematisch weergegeven en echte afbeeldingen van de brug waren er niet. Ook over de afmetingen was niets bekend. Op het kadastraal minuutplan uit 1821 lijkt de brug verdwenen en heeft de weg inmiddels de huidige breedte. (Tekst gaat verder onder de foto’s)
Uniek
Het is vrij uniek om de intacte resten van een middeleeuwse brug te ontdekken. De vaart werd druk bevaren voor de bevoorrading van het naastgelegen kasteel. Onlangs is in de bronnen ontdekt dat het kasteel een eigen haven had en een ‘schuitenhuis’.
De resten van de brug zijn aangetroffen tijdens de huidige werkzaamheden aan de weg, op zeer geringe diepte (circa een halve meter). Het gaat om twee bakstenen landhoofden van circa een meter breed, compleet met vleugelwanden die samen de fundering van de brug vormden. Het is niet bekend of er op diepte nog oudere resten aanwezig zijn.
Munnikenweg 750 jaar
De Munnikenweg is een van de oudste wegen van Noord-Holland. In 1272 heeft Graaf Floris V de weg verbreed, waarmee het dé verbinding werd tussen Kennemerland en West-Friesland. Door deze weg, die dit jaar dus 750 jaar bestaat, konden Floris V en zijn leger snel oprukken in hun strijd tegen de Westfriezen. Aan het eind van de negentiende eeuw is de weg verlegd en voorzien van kasseien. Deze weg heeft sinds 2017 een monumentenstatus. Als enige kasseienmonument van Nederland is het zeer geliefd bij racefietsers. Op dit moment krijgt de weg groot onderhoud waarbij de ondergrond op verzakkingen wordt gecontroleerd en de kasseien weer recht gelegd worden.
Betekenis
De vondst van de brug vormt naast dat een unieke vondst is een mooie aanvulling op de lopende onderzoeken naar de kastelen en hun omgeving in de Oudorperpolder.
De Oudorperpolder lijkt nu een ongerepte groene oase, maar zo’n 700 jaar geleden zag het er heel anders uit. Het aangezicht werd gedomineerd door twee kastelen: de Nieuwburg ten noorden en de Middelburg ten zuiden van de Munnikenweg. In de 15de eeuw lag er zelfs ook nog een klooster. Dankzij geofysisch onderzoek (ofwel onderzoek naar contrastverschillen in de bodem) weten we nu een heleboel meer van kasteel de Middelburg. Zoals bijvoorbeeld de exacte locatie en het feit dat het kasteel veel omvangrijker moet zijn geweest dan altijd werd gedacht.
Lees alles over de tot nu toe ontdekte geheimen over de Oudorperpolder!
Brug weer toegedekt
Nadat de archeologen de aangetroffen resten in kaart hadden gebracht en alles was vastgelegd op foto’s en tekeningen voor verder onderzoek, zijn de resten weer toegedekt. Vervolgens is het bestratingswerk verder opgepakt zodat de bestrating van de Munnikenweg met de beroemde kasseien gewoon volgens planning kan doorgaan.
