900 jaar oude kerkhof Grote Sint Laurenskerk in ere hersteld

Het grasveld naast de Grote Sint Laurenskerk is ruim 900 jaar geleden ingericht als kerkhof. Hier zijn vele Alkmaarders begraven. De laatste graven zijn nog aanwezig onder het gras. Binnenkort krijgt het kerkhof een grote opknapbeurt en ook het voorplein van de kerk wordt opnieuw ingericht. Aanleiding is een oproep van de gemeenteraad om de historische betekenis van deze plek te herstellen. Samen met de eigenaar en omwonenden is een ontwerptekening gemaakt. Dit voorjaar wordt gestart met de herinrichting.

De raad suggereerde in een motie om de historische muur aan de voorzijde symbolisch terug te brengen, geïnspireerd op de historische situatie. Alle ideeën die werden ingebracht tijdens een inloopavond en een meedenksessie zijn verwerkt in een eerste ontwerp. Hierin is in eerste instantie de muur opgenomen, maar tijdens nadere gesprekken met omwonenden bleek de voorkeur voor een groene invulling. In overleg met de eigenaar van de kerk en het kerkhof, de Stichting tot Behoud Monumentale Kerken Alkmaar, is het plan daarop aangepast. Nu krijgt het oude kerkhof rondom een haag, met aan de voorzijde een poort.

Om de poort op de historische plek te kunnen zetten heeft onze archeoloog Rob Roedema met de prikstok gezocht naar funderingen van de oude toegangsmuur. Maar hij heeft deze niet gevonden. In de staanders van de poort komt een passende tekst. Op dit kerkhof waren de graven waarschijnlijk eenvoudig gemarkeerd en in ieder geval zonder opvallende gedenktekens en zonder grafstenen. Als verwijzing hiernaar wordt het terrein ‘vlak’ ingericht met alleen gras en worden de struiken weggehaald. De bomen blijven wel staan.

Groen verblijfsgebied

Het voorplein bij de kerkentree is meegenomen in het ontwerp. Het plein wordt ingericht als een groen verblijfsgebied met vaste planten en bankjes. Er komen diverse vakken met elk een eigen kleur beplanting. Als verwijzing naar de kerk wordt dit gedaan in de vorm van een glas-in-loodraam.

De ingang van de kerk blijft bereikbaar voor rouw- en trouwauto’s en voertuigen die nodig zijn voor onderhoud aan het interieur. Wethouder Cultureel Erfgoed Christian Braak: “Door intensief overleg met de eigenaar en gebruiker van de kerk en met omwonenden, zijn meerdere kansen benut. Niet alleen het kerkhof krijgt nu de gepaste aandacht, er komt ook meer groen in het centrum en de entree van de Grote Kerk krijgt meer cachet.”

De inrichting en materiaalkeuze van het gehele plan is sober en eigentijds met natuursteen, hout en roestig corten staal. Informatie over het kerkhof wordt opgenomen in de bestrating en de stalen onderdelen. Ook bebording voor de programmering in de kerk wordt mee ontworpen. Dit wordt nog verder uitgewerkt. Op het pleintje verdwijnt het fietsrek en als alternatief zijn extra rekken opgenomen langs de Kerkstraat. Ook worden de rekken in de omgeving van de kerk uitgebreid.

Fundering klokkentoren

Voor de hoekwoning Koorstraat 10 stond vroeger een houten klokkentoren. Deze toren hoorde bij de kerk en is gesloopt in de 19^e eeuw. De fundering van deze toren is straks te zien in de bestrating. Niet de complete fundering is dan te zien, want deze loopt door onder de huidige woningen. Op het kleine pleintje voor Koorstraat 10 staat een boom en de wortels drukken de bestrating omhoog. De boom krijgt daarom meer ‘adem’ met een verhoogde boomspiegel met planten.

Kerkhof

Het kerkhof is rond het jaar 1100 in gebruik genomen maar vanaf het eind van de 17e eeuw zijn er begraafboeken bekend. Vanaf die tijd zijn er ongeveer 75.000 mensen begraven. Op dit kerkhof werden vooral kinderen begraven. De volwassenen kwamen vanuit een diaconie, weeshuis of gasthuis, wat aangeeft dat zij arm waren. Voor misdadigers was een aparte plek ingericht. De laatste begravingen waren in 1830, omdat in dat jaar het in ons land verboden werd om te begraven in woongebieden. Het kerkhof werd tussentijds geruimd, maar dit is na de laatste begravingen niet meer gedaan. Tijdens de werkzaamheden blijft de grond dan ook zo veel mogelijk onverstoord.

Uitvoering voorjaar/zomer 2019

De uitvoering gebeurt in twee fases. In het voorjaar wordt het kerkhof aangepast en vanaf juli het plein. De werkzaamheden worden verzorgd door Vreeker BV uit Hem, specialist in het inrichten van begraafplaatsen. Eind augustus wordt de herinrichting afgerond. Kort daarna vind een ceremonieel plaats waarbij belangstellenden welkom zijn. Volg de berichtgeving hierover via Facebook en de pers.