Hofje van Paling en Van Foreest
Meer over het bleken van de was op het gras lees je hieronder
Sinds 1540
Dit hofje voor alleenstaande dames bestaat al sinds 1540. Toen liet het rijke echtpaar Paling-Van Foreest hun testament maken: er moesten huisjes komen voor ‘twaalf arme katholieke vrouwtjes’. Deze goede daad is voor eeuwig te zien op de gevelsteen boven de deur. Later woonden hier twee geloven onder hetzelfde dak. Dat ging niet altijd makkelijk samen. Zoals bij het bleken van de was in de binnentuin.
Was op het gras
De huisjes van dit Provenhuis worden nog altijd bewoond door alleengaande dames. Alle bewoonsters kunnen gebruik maken van de sfeervolle binnentuin. Vroeger deden de vrouwen hun was in de tuin en legden zij hun witte lakens op het gras om te drogen en te bleken in de zon.
Bleekmiddel door gras, zon en water
De was werd nat op het gras gelegd en regelmatig besprenkeld met water om het nat te houden. Als de zon volop schijnt, maakt gras extra veel zuurstof. De combinatie van zuurstof, water en zon zorgt voor een chemische reactie. Zo ontstaat vanzelf een bleekmiddel; waterstofperoxide. In de volksmond: zuurstofwater.
Er waren regentonnen in het hofje en een pomp waar de bewoonsters hun water konden halen. Want tot 1886 waren er geen waterleidingen in de huizen. Ook het privaat was in de binnentuin te vinden. Dat is een houten hokje met daarin de wc: een plank met een gat erin en een ton eronder.
Klik om te vergroten, te swipen en de toelichting te lezen
Twee geloven in één tuin
Eerst staan er alleen huisjes aan de Geest. Deze zijn bestemd voor oude katholieke dames. Later wordt een rijtje nieuwe huisjes gebouwd langs de Kanisstraat. Deze zijn voor dames van ‘de gereformeerde religie’.
In 1634 wordt de tuin opnieuw ingericht met een eigen bleekveld voor de bewoonsters van de Kanisstraat. Maar er komt ook een schutting. De schutting toont aan dat de spanning tussen de twee groepen in die tijd hoog op kan lopen. Hebben de bewoonsters er zelf om gevraagd of is deze schutting een idee van de regenten? We weten het niet, want het archief dat bewaard is gebleven geeft ons geen antwoord. De schutting blijft ruim tachtig jaar staan. In 1715 besluiten de regenten om de ‘separatie tussen de vrouwtjes’ weg te halen.
De katholieke vrouwen hebben het lange tijd beter
De beide geloven wonen vanaf die tijd samen, maar de katholieke bewoonsters hebben het lange tijd beter. Zij krijgen meer geld en giften (proven) uitgedeeld dan hun gereformeerde buurvrouwen. Ze hebben ook de beste kamers en een achterdeur naar de tuin. De gereformeerden vrouwen moeten omlopen voor de was, de bleek en het privaat.
Geen gekijf
De stichters maakten een reglement. Pieter Claesz. Paling en Josina van Foreest zijn meteen duidelijk in artikel 1: de vrouwen moeten in liefde en eendracht met elkaar samenleven. Dat gaat niet altijd vanzelf, omdat de vrouwen dicht op elkaar wonen. Ze kunnen ook beter niet met elkaar praten over godsdienst. Het verschil tussen de geloven is in die tijd regelmatig aanleiding tot ruzies. Het reglement meldt daarom dat de bewoonsters samen moeten leven ‘ sonder kijven ofte eenige twist teghens malcanderen te maken’.
Meer over het monument
Adres Zevenhuizen 13, 1812KB Alkmaar
Bouwjaar en bouwstijl
Zestiende-eeuwse oorsprong, nieuwbouw negentiende eeuw.
Ook al is dit hofje in de zestiende eeuw gesticht, je kijkt naar een negentiende-eeuws bouwwerk. Oorspronkelijk was op de hoek bij de hoofdingang een trapgevel, zoals bij het naastgelegen café nog is te zien. De trapgevel verdween bij een modernisering in 1860.
De laatste vleugel langs het bolwerk is gebouwd in 1885, waardoor een omsloten tuin ontstond. Het complex wordt omsloten door het Zevenhuizen, de Geest en de Kanisstraat.
Blikvangers en wetenswaardigheden
- Familiewapens van de stichters hangen boven de ingang,
- de hoftuin was vroeger een bleekveld,
- de rozet-ankers in de buitenmuur.
Rolstoeltoegankelijk: ja
Het beheer van het hofje van Paling en Van Foreest is in handen van ’t Schoutenhuis BV, Koninklijk rentmeesterkantoor.
Bezoek hier de wikipedia pagina van het Hofje van Paling en Van Foreest.
Bekijk deze plek op Google Streetview
Dit pand heeft ook een Kijksleutel. Een pdf met leuke weetjes over het monument.
Bijzondere verhalen hofje van Paling en Van Foreest
Vondsten en details hofje van Paling en Van Foreest
Filmpjes hofje van Paling en Van Foreest
Timewarp hofje van Paling en Van Foreest
Binnenkijken in het hofje van Paling en Van Foreest
Fotogalerij hofje van Paling en Van Foreest
