Rijk voor arm

Het is geen uitzondering dat het Provenhuis Paling en Van Foreest opgenomen werd in het testament van Pieter Paling en Josina van Foreest. In die tijd is Goede werken -goed doen- een belangrijke opdracht vanuit het geloof. De rijken zorgen daarmee voor het sociale en financiële vangnet van mensen die het minder goed getroffen hebben. Eigenlijk deden zij toen wat nu de sociale woningbouw, de voedselbank, de AOW en dergelijke doen. In de hofjes krijgen oude en verarmde familieleden en eigen oud-werknemers voorrang. Familie is een breed begrip in die tijd. Zo breed dat ze zelfs als ‘vrienden’ omschreven worden, een verre verwantschap was voldoende. Naast ‘de vrienden’ was er ook plaats voor ‘vreemden’ in de huisjes aan de Geest en Kanisstraat.

Portret Paling en Van Foreest — Eerste 2 portretten: Pieter Paling trouwde in 1492 met Josina van Foreest. Daardoor werd hij een rijk man. Hij was onder andere burgemeester van Alkmaar. Portret 3 en 4: Wilhelmina Paling was de dochter van Pieter en Josina. Ze trouwde met Andries Oudshoorn van Sonnevelt. Dit echtpaar hoorde in de 16^e eeuw bij de allerrijksten van Alkmaar. In 1519 woonden ze in het duurste huis van Alkmaar aan de Langstraat. Ze konden dan ook een beroemde kunstenaar betalen. Maarten van Heemskerck schilderde hun portretten.

Selfies van de middeleeuwen

Rijke mannen én vrouwen zetten zich in voor het algemeen Alkmaars belang, bijvoorbeeld door regent te worden van één van de hofjes, armenhuizen of weeshuizen. Zij lieten graag hun portretten schilderen en hingen deze in de regentenkamer van het hofje. Deze ‘selfies van de middeleeuwen’ zijn vijftig meter verderop in het echt te zien in het Stedelijk Museum Alkmaar. Daar hangen nog veel meer portretten van de familie Van Foreest. Deze familie is door de eeuwen heen belangrijk is geweest voor Alkmaar en omgeving. Vanaf ca.1650 levert de familie bestuurders en beheerders voor Hofjes in Alkmaar. Tot op de dag vandaag zitten er nazaten van Van Foreest in het bestuur van het Stichting het Provenhuis.

De provenhuizen waren bedoeld voor de fatsoenlijke armen. Dat waren oudere welgestelden die financieel aan lager wal waren geraakt. De arme mensen op de laagste treden van de maatschappelijke ladder, konden terecht bij de armenhuizen en andere ‘instellingen van weldadigheid’.

Voor niets gaat de zon op

Voor de goede daad van de rijken werd wel een wederdienst verwacht of geëist van de bewoonsters. Zij moesten dagelijks bidden voor hun weldoeners. Die weldoeners zorgden zelf dat hun goed daad zichtbaar was voor iedereen. Ze kregen eeuwige bekendheid door hun namen in de gevelsteen achter te laten. De namen van Pieter Claeszn. Paling en zijn vrouw Josina van Foreest staan op de gevelsteen die nog altijd boven de deur van Zevenhuizen 13 hangt. Ook de namen van hun dochter en schoonzoon kwamen op deze gevelsteen te staan.