Neuten in een hofje

Detail op dinsdag

2 juli 2024

Het klinkt misschien alsof de bewoonsters van het hofje met zijn allen aan de sterke drank gaan. Maar met ‘neuten’ wordt in dit verband iets anders bedoeld. Het is ook de benaming voor de hardstenen ondereinden van deze voordeurkozijnen.

Het provenhuis (hofje) van Paling en Van Foreest ligt aan het Zevenhuizen de Geest en de Kanisstraat in Alkmaar en functioneert al meer dan 500 jaar onafgebroken. Alleen niet in dezelfde gebouwen. De neuten op de foto zijn van een vleugel die in 1860 tot 1864 vernieuwd werd.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

De ondereinden van de houten kozijnstijlen en de dorpels werden bewust uit hardsteen gemaakt. Zo konden de bewoonsters de vloeren en stoepen naar hartenlust boenen, zonder dat de kozijnstijlen nat werden en zouden gaan rotten.
De timmerman heeft in de houten stijl een fors ojief-profiel geschaafd. Ofwel een bolling en holling die samen een soort S vormen. En die versiering zette de steenhouwer door in de hardstenen neut. Daar loopt die zorgvuldig in een puntje uit. Het hardsteen is verder netjes afgewerkt met een Hollandse frijnslag. Frijnen is het met de beitel aanbrengen van een patroon van evenwijdige ribbels op hardsteen.
Tussen het steen en het hout zit een dikke laag lood die waarschijnlijk ter plekke is aangegoten. Hiermee is ook een ijzeren dook vastgezet, een pen waarmee de hardstenen neut aan de houten kozijnstijl is verankerd. Het lood zorgt er niet alleen voor dat geen water kan optrekken. Vermoedelijk dragen ook de conserverende eigenschappen van het lood bij aan de levensduur van het geheel.

Dit detail is uitgelicht door Anne Pauptit, monumentenadviseur team Erfgoed, gemeente Alkmaar