Fuséedak

Detail op dinsdag

17 oktober 2023

Aan de Kennemerstraatweg, op nummer 6, staat een rijksmonument met twee interessante betonnen daken. Het is op de plek waar aan de straatkant nu bakkerij Fermento zit. Ons detail van vandaag is nu zichtbaar omdat het voormalige Koekenbier is afgebroken.

In 1912-1913 bouwde architect Jan Wils, de latere architect van ondermeer het Olympisch Stadion in Amsterdam, hier een autogarage.
Het complex bestond toen uit een stallingsplaats voor twintig auto’s, achter een representatief pand (nu dus Fermento) met een kantoor, ontvangstkamer en een woning voor de chef. De stalling en werkplaats waren overdekt door een segmentvormig tonschaaldak van gewapend beton met uitsparingen voor daklichten met bouwglas. Het is één van de eerste voorbeelden in Nederland van deze dakconstructie.

Na de oorlog is de garage samengevoegd met het naastgelegen pand. Hierachter is in de jaren vijftig een tweede bedrijfshal gebouwd met wederom een betonnen dak, dwars op het pand van Wils.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Dit dak bestaat uit segmentvormige gebogen betonnen schalen volgens het zogenoemde fusée céramique systeem, dat in 1938 door de Franse architect J. Couëlle is gepatenteerd. Het systeem bestaat uit fusées, dat zijn geribd holle keramische elementen in de vorm van flessen. Die worden op het werk in elkaar geschoven en op een laag specie gelegd, op een gebogen mal. Hierna worden de keramische elementen afgesmeerd met een tweede laag specie, al dan niet verstevigd met wapeningsstaven. De gebogen daken worden gespannen door ijzeren trekstaven.

Het is niet duidelijk hoeveel fusée-daken er nog zijn in Nederland. Dus mocht je een voorbeeld weten, dan horen we het graag! Dit lichte en materiaalbesparende bouwsysteem is veel toegepast in de wederopbouwperiode (1945-1965) en deze panden zijn veelal niet beschermd.

Regelmatig worden panden met dit innovatieve bouwsysteem gesloopt. Gelukkig is het dak aan de Kennemerstraatweg deels onderdeel van een rijksmonument, waardoor een deel ervan behouden blijft!

Bronnen:

Publicatie Fusee betondaken in Leiden, Stichting Bouwhistorie Nederland
Artikel Bouwkundig Weekblad jg34 11 blz 125-127

Dit detail is uitgelicht door Jeroen van der Kuur, bouwhistoricus team Erfgoed, gemeente Alkmaar