Witte Delftse kom met circusartiest

Vondst op vrijdag

30 augustus 2019

Op deze witte Delftse kom (diameter 10 cm) is in geel en mangaan een circusartiest geschilderd, of om precies te zijn, een koorddanser. De kom is in 2006 gevonden aan de Bloemstraat bij de nummers 26-32. Omdat er nieuwbouw kwam op deze plek, werd toen voorafgaand aan de bouw een opgraving gedaan. Hierbij troffen de archeologen een afvalkuil aan uit de periode 1750 -1775. Tussen het overigens weinige vondstmateriaal bevond zich dit Delftse kommetje dat afkomstig is uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Dat was precies de periode waarin het circus officieel zijn intrede deed.

Er waren altijd al rondreizende artiesten die van stad tot stad trokken om op jaarmarkten hun kunsten te vertonen. Maar het was de Italiaan Antonio Franconi die in 1783 in Frankrijk begon met zijn ‘Cirque’. Samen met zijn familie kan Franconi gezien worden als één van de grondleggers van het hedendaagse circus.
Behalve een verwijzing naar het circus, kan de afbeelding op de kom ook een symbolische betekenis hebben. De tekening kan staan voor iemand die bijvoorbeeld grote risico’s neemt, of voor iemand die zoekt naar balans. Iemand die het midden probeert te houden tussen twee uitersten of partijen. Die zich staande probeert te houden al balancerend op de rand van de (figuurlijke), zoals het spotprentje uit 1652 van Dirk Stoop laat zien met Cromwell als koorddanser (foto 2).
Nu ligt het niet voor de hand dat de schilder van dit kommetje hier een dergelijke bedoeling mee had. Het is aannemelijker dat het gewoon bedoeld was als een leuk plaatje dat de gebruiker na het leeg eten van zijn bord nog eens herinnerde aan zijn bezoek aan de jaarmarkt.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.