Wegen aan de Boterstraat

Vondst op vrijdag

31 mei 2024

Als Vondst op vrijdag voor vandaag, kozen we deze week de bijzondere bodemvondst uit de lente-editie van Erfgoedmagazine Alkmaar. Onze depotbeheerder Karin Beemster deed voor deze aflevering een greep in het metaaldepot. Het metaaldepot van het archeologisch centrum aan de Bergerweg telt 2100 voorwerpen van de meest uiteenlopende afmetingen. Het voorwerp van vandaag is een sluitgewicht, gevonden bij de opgraving vorig jaar zomer aan de Boterstraat.

Na het slopen van een pand aan de Boterstraat 14 in Alkmaar konden onze archeologen hier in juni 2023 een opgraving doen. Tussen alle andere vondsten, kwam ook een bijzonder metalen kleinood naar boven: een bronzen sluitgewicht, ook wel pijl- of huisjesgewicht genoemd, uit de veertiende eeuw.

(Tekst gaat verder onder de foto’s)

Sluitgewichten werden van meer soorten metaal gemaakt, maar het onze is dus van brons, wat harder en slijtvaster is dan bijvoorbeeld messing (geelkoper). Ook is brons beter bestand tegen oxidatie.

Maar wat is nou eigenlijk een sluitgewicht?

Een sluitgewicht bestaat uit een reeks bakjes die precies in elkaar passen. Het buitenste bakje is het huis. De andere bakjes of gewichten worden de pijlen genoemd.

Sluitgewichten werden al in de Romeinse tijd gebruikt en de gewichtsvorm kwam rond 1250 opnieuw in beeld. De vorm is vanaf ongeveer 1500 vrijwel hetzelfde gebleven.

Het gewicht dat onze archeologen aan de Boterstraat vonden, is het buitenste gewicht, ofwel het ‘huis’ van een sluitgewicht. Dit exemplaar weegt 28 gram en heeft een doorsnede van 2,8 cm en een hoogte van 1,5 cm. Bij de oogjes is de hoogte 2 cm. Dat is vrij klein maar het werd dan ook gebruikt voor het wegen van kleine voorwerpen, zoals munten.

De buitenwand van ons sluitgewicht is versierd met ribben, bovenop op elk oogje prijkt een kruisje en op de rand zijn ingeslagen puntcirkels.

Jammer genoeg is het sluitgewicht, zoals meestal wanneer we dit soort gewichtjes vinden, niet compleet…

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’