Wapenbordje

Vondst op vrijdag

De vondst van vandaag is een majolica schotel met een diameter van 36cm, uit de periode 1640-1660. Dit zogenoemde wapenbordje is gevonden in een beerput op het Verdronkenoord.

De gewoonte om tekens en symbolen aan te brengen op een wapenschild ontstond ergens aan het begin van de dertiende eeuw toen herauten de schilden van hun ridders versierden om ze beter te kunnen herkennen. Oorspronkelijk hadden alle ridders een uniek wapenschild. Toen later het wapen (als merkteken) meer prestige had verworven, gingen zonen hun vaders wapen gebruiken. Zo ongeveer ontstond het familiewapen. Wapenschilden zijn echter maar kort het exclusieve domein van de ridderstand geweest. Al in de dertiende eeuw gingen ook anderen entiteiten zoals steden en gilden maar ook sommige belangrijke burgers een wapen gebruiken. Ook staten kregen een wapen. Daarbij werd meestal gebruikgemaakt van het wapen van de vorst. De boeren hielden het eeuwenlang bij hun huismerken, maar ook in deze kringen werden familiewapens in de loop der eeuwen steeds algemener. Ook gewone niet adellijke families, kunnen een wapen hebben. Het is zelfs zo dat veel families van oudsher een wapen hebben zonder dat de huidige familieleden zich daarvan bewust zijn.

Alkmaarse familiewapens

Ook in Alkmaar hadden veel belangrijke families een eigen wapen en dat lieten ze dan ook weten. Menige gevel werd uitgerust met een wapenschild, hoewel daar nog weinig voorbeelden van over zijn. Vaak worden bij opgravingen wel gebrandschilderde wapenschilden gevonden die ooit in raampartijen hebben gezeten.
Verder werden brieven vaak verzegeld met een afdruk in Japanse lak, van een zegelring met een afbeelding van het wapen. In de zeventiende en achttiende eeuw lieten de echte rijken in China of Japan hele porseleinen serviezen maken met hun familiewapen erop. Maar toch waren er nog genoeg families die echt geen wapen hadden. En daar speelden de pottenbakkers in de zeventiende eeuw weer handig op in. In ons archeologiedepot is een groot scala aan majolica en faience borden te vinden met daarop afgebeeld een pseudo wapenschild. Niets meer dan wat strepen of tekens in een wapenschild. In dit geval de letters ‘OXXO’ op een schild onder een gestileerd helmteken.

Vondst op vrijdag is een wekelijke rubriek op onze sociale media. Bekijk alle ‘Vondsten op vrijdag’