Wandtegels
Vondst op vrijdag
19 juni 2020
De vondst van vandaag gaat over wandtegels. In de vijftiende eeuw in Spanje kwam de tegelindustrie tot grote bloei. Italië volgde en vervolgens ook Antwerpen (waar veel Italiaanse pottenbakkers naartoe trokken). Zij maakten veelkleurige tegels met ornamentele patronen in allerlei kleuren. Elke tegel toonde een deel van een patroon, waarbij vier of zestien tegels samen een geheel vormden.
De eerste in ons land gemaakte tegels vertonen nog veel gelijkenis met tegels uit de Zuidelijke Nederlanden. Maar ze krijgen steeds meer eigen Nederlands karakter met minder kleur en versieringen en iedere tegel krijgt een hoofdmotief. Een portret, een soldaat of een dier. Items dus uit het dagelijkse leven en vaak in blauw wit. Maar waarom blauw? Omstreeks 1602 met de oprichting van de VOC kwam het eerste blauwe Chinese porselein naar ons land. En de Nederlandse pottenbakkers begonnen dat te imiteren. Zo ontstaan In het begin van de zeventiende eeuw ‘Delftse’ aardewerk- en tegelbakkerijen in Utrecht, Delft, Gouda, Hoorn, Enkhuizen, Harlingen, Makkum maar ook in Alkmaar. Het inmiddels wereldberoemde ‘Delfts blauw’ werd een verzamelnaam of het nu in Delft gemaakt was of niet.
In de loop van de zeventiende eeuw, toen de welvaart toenam, werd de tegel een massaproduct. Vanwege hun kleurstellingen en afbeeldingen zijn tegels bij opgravingen goede aanwijzers voor de datering van een bepaald vondstcomplex. Ook de dikte van de tegel is een indicator. In de regel is het: hoe dikker hoe ouder. En dat komt ook doordat tegels in het begin (ook) vaak op de vloer werden gebruikt. In de zestiende eeuw was 2 cm geen uitzondering terwijl rond 1800 een halve centimeter gangbaar is. Op foto 1 zien we een ‘veldje’ met in Alkmaar gevonden tegels, waarbij de meest recente uit ca 1675 boven liggen. Op foto 2 zien we een stapeltje van dik naar dun, met onderop de 2 cm dikke tegel uit ca 1600 en bovenop de 0,7 cm dikke tegel uit ca 1675.
De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.
