Strijkbout en wrijfhout

Vondst op vrijdag

8 juli 2022

De vondst van deze week heeft te maken met een niet al te populaire bezigheid, namelijk strijken! Een klusje dat lang niet iedereen leuk vindt, maar dat de mens blijkbaar al eeuwen bezighoudt. Tegenwoordig hebben we er efficiënte en weldoordachte apparaten voor maar vroeger ging dat wel even anders. Zo hebben we in onze collectie een aantal zogenoemde wrijfstenen, gemaakt uit een blok massief glas. De diameter ligt meestal tussen de 7 en 12 cm en de één is wat platter uitgevoerd dan de ander. Het hier afgebeelde exemplaar is gevonden in 1994 in een beerput aan het Luttik-Oudorp 18. Een pand dat ooit toebehoorde aan één van de rijkste Alkmaarse huishoudens in de zeventiende en achttiende eeuw. (Tekst gaat verder onder de foto’s)

Als je nu zo’n steen bekijkt, kun je je niet voorstellen dat ze er vroeger daadwerkelijk kleren mee streken en in het bijzonder kanten kragen en mouwen. Ook zou de wrijfsteen gebruikt zijn bij de productie van stoffen, om eventuele oneffenheden glad te strijken.  Waarschijnlijk voor hetzelfde doel ontstond ergens in de zeventiende eeuw een aardewerken variant.

Een voorbeeld hiervan werd in 1988 gevonden in een afvalkuil afkomstig van herberg St Hubertus, ooit gevestigd in de Vrouwenstraat. Dit roodbakkende met loodglazuur afgewerkte exemplaar kun je zien als de voorloper van het huidige strijkijzer. Het is niet meer dan ca 12 cm lang en bestaat uit niet meer dan een afgeronde plak klei met een greep erop. En hoewel het hier om vrij simpele gebruiksvoorwerpen gaat, duidt het gebruik ervan op welstand. Het koud stevenen van kant en het gladstrijken van kragen en mouwen was niet voor iedereen weggelegd! De meeste mensen konden zich in die tijd niet zulke dure textielsoorten veroorloven. Was dat wel het geval, dan moest je het natuurlijk ook goed onderhouden. En verbleef je als reiziger in herberg St Hubertus, dan kon de waard er dus voor zorgen dat je kraag en mouwen er bij vertrek weer netjes uitzagen.

Vondst op vrijdag is een wekelijke rubriek op onze sociale media en wordt aangeleverd door Rob Roedema. Lees ook het interview met hem: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’