Stadswapen op een pijp?
Vondst op vrijdag
14 februari 2025
In Detail op dinsdag behandelde Anne Pauptit deze week de verschillende gedaantes van het stadswapen van Alkmaar die je kunt tegenkomen in het Alkmaarse straatbeeld. Erg leuk!
Ook ondergronds komen we het stadswapen wel eens tegen. Zoals bijvoorbeeld op aardewerk of lakenloodjes. En precies op het moment dat Annes rubriek online kwam, was ik bezig met het onderzoeken van wat ‘afval’ dat naar boven kwam bij de opgraving die we pas deden aan de Metiusgracht achter het ziekenhuis.
Het kwam uit een kuiltje met vondstmateriaal uit de periode 1675-1725. Daarin vonden we onder andere een paar pijpen waaronder één met aan weerszijden een burcht. Eigenlijk zoals de burcht van Alkmaar ook meestal wordt afgebeeld, maar met één verschil. Boven de kantelen waren bloemen afgebeeld.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Het blijkt te gaan om een pijp die is gemaakt in het atelier van Pieter Pietersz Pieroe te Gouda. Pieter legde zijn gildeproef af in mei 1694 en oefende zijn vak uit van 1694 tot 1702. Het merk dat hij op zijn werk gebruikte, was de Burcht, ofwel het Wapen van Alkmaar, maar dan zonder bloemen. En meestal afgebeeld in het hielstuk van de pijp en niet op de ketel, zoals op de foto.
Misschien ligt de verklaring in het feit dat vanaf 1702 Pietersz Blom eigenaar werd van het bedrijf. Hij en zijn familie hebben het merk daarna nog decennia lang in gebruik gehouden. En waarschijnlijk kwam de toevoeging van de bloemen boven de burcht, heel toepasselijk, van de familie Blom.
De afbeelding van de Alkmaarse burcht op deze pijp lijkt dus niet zozeer bedoeld te zijn voor trotse Alkmaarders. Het is in feite niet meer dan een pijpmakersmerk. Al kan ik me voorstellen dat de afbeelding toch een Alkmaarder zal hebben geïnspireerd om juist deze pijp te kopen. Ondanks die bloemen boven de burcht…
Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
