Spreeuwenpot

Vondst op vrijdag

De vondst van vandaag is in feite dezelfde als die van vorige week maar dan met een andere functie. De 17e of 18e-eeuwse baardmankruik die onlangs werd gevonden bij een opgraving in De Rijp kwam vrij compleet naar boven. Jammer is wel dat frontaal op de buik een scherf ontbreekt waar waarschijnlijk een zegel of rozet heeft gezeten (foto 3). Dat ontlokte een oplettende lezer de vraag of het gat niet expres was aangebracht.

Een goeie vraag! Want dat gold weliswaar niet voor dit gat, dat waarschijnlijk door stoten is ontstaan, maar wel voor een tweede gat, net onder het oor aan de achterzijde, dat er op vrij grove wijze in is gehakt. Vreemd toch? Want waarom zou je dit doen? Na wat speurwerk blijkt dat onze baardman waarschijnlijk een tweede leven kreeg als zogenoemde vogel- of spreeuwenpot. De binnenkant laat dan ook sporen zien van mogelijk vogelpoep en andere resten die zijn achtergelaten toen vogels hun nest in de buik van de baardman hadden.

Dergelijke potten werden vanaf de middeleeuwen (tot zelfs in onze tijd) gebruikt, zowel op het platteland als in de stad. De pot werd horizontaal (foto 2) opgehangen aan de muur en had naast de invliegopening (ofwel de hals) ook een gat aan de zijkant. Dat was de zogenaamde roofopening. Dit gat werd namelijk gebruikt om de jonge vogels vóór het moment van uitvliegen uit de pot te halen om ze als lekkernij te verwerken in bijvoorbeeld spreeuwensoep of pastei.

Onze baardman-spreeuwenpot werd destijds waarschijnlijk met zijn bodem tegen de wand op een dwarsregel geplaatst, terwijl een touw aan het oor de kruik horizontaal hield. Het waren destijds vooral de minder draagkrachtigen die met deze potten jonge vogels vingen.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar