Schrijfgerei

Vondst op vrijdag

Al in de Romeinse tijd werden houten schrijfplankjes of wastafels gebruikt. Het wastafeltje is de voorloper van het inmiddels ook in onbruik geraakte lei met krijtje. Beide waren bedoeld om te leren schrijven. Vandaag laten we van allebei een voorbeeld zien. (Tekst gaat verder onder de foto)

Net als de lei, was het wastafeltje geschikt voor meermalig gebruik. Je kon de in de was gekraste letters uitwissen door de was bij een warmtebron te houden waardoor hij zacht werd en vervolgens kon je hem weer gladstrijken.

Stylus en griffel

Voor het schrijven op een wasplankje gebruikte je een metalen schrijfpen of stylus. Om op een plaat leisteen te schrijven werd gebruikgemaakt van een speciale schrijfstift van zachte steen (meestal ook lei) die griffel werd genoemd. Een lei kon na gebruik eenvoudig met een spons worden schoon gemaakt, waarna de schrijfplank opnieuw gebruikt kon worden. Vandaar ook het gezegde ‘Met een schone lei beginnen’.

Op de eerste foto zien we een houten wasplankje met een lengte van ongeveer 23 cm. In het verdiepte middendeel kon de was worden uitgestreken. Het wasplankje is gevonden bij een opgraving aan de Langestraat in 2001. (Tekst gaat verder onder de foto).

Op foto 2 een leitje met daarop de voorstelling van een scheepje, waarschijnlijk aangebracht door een kind. Het leitje is gevonden bij een opgraving in 2000 aan het Groot Nieuwland en komt uit de vulling van een gracht die in de vijftiende eeuw gedempt is. Op foto 3 zien we een groot aantal griffels die zijn gevonden in 2013 in een beerput van een achttiende-eeuwse school die aan de Doelenstraat heeft gestaan. Een nieuwe griffel was wel zo’n 15 cm lang. Maar ze werden blijkbaar goed gebruikt, want van de meeste is nog maar circa 3 cm over! De leerlingen deden schijnbaar hun best voor een ‘10 met een griffel’ zoals de uitdrukking vroeger luidde.

Vondst op vrijdag is een wekelijke rubriek op onze sociale media. Bekijk alle ‘Vondsten op vrijdag’