Pinakel van gobertange of ledesteen

Vondst op vrijdag

24 mei 2019

Dit grijswitte beeldhouwwerkje van gobertange of ledesteen, is gevonden op het terrein achter Magdalenenstraat 19. Nadat hier in 1987 restaurant Sirtaki tot de grond toe was afgebrand, vond op het terrein erachter een opgraving plaats.

In een veertiende-eeuwse waterput werden naast enkele ondefinieerbare brokken natuursteen ook de fragmenten gevonden van deze zogenoemde pinakel. Een pinakel (of fioel) is een slanke (vaak vier- of achthoekige) en torenvormige beëindiging of bekroning van een bouwwerk. De spits van de pinakel is vaak voorzien van zogenoemde hogels ofwel knopversieringen. Ook deze pinakel bevat zo’n hogel, en wel een blad- of waterbladhogel. Dat is een eenvoudig type hogel, met een eivormige bol onder een bladmotief.

Opvallend aan dit beeldhouwwerk, is dat de gevonden onderdelen nooit aan de open lucht zijn blootgesteld. Zou het een mislukt beeldhouwwerk zijn of een onderdeel dat tijdens de bouw is gesneuveld? Dat laatste lijkt het meest waarschijnlijk, want in de periode van de gotiek werden de natuurstenen bouwonderdelen, waaronder pinakels, meestal kant en klaar uit België geïmporteerd.
Het gebruik van pinakels kwam vooral veel voor in de Gotische kerkbouw, van rond het midden van de twaalfde eeuw tot aan ongeveer 1500. De gevonden fragmenten komen hoogstwaarschijnlijk uit het laatste deel van deze periode.

Maar wanneer had dit bouwornament geplaatst moeten worden, en op welke plek? Dat is een vraag die waarschijnlijk onbeantwoord blijft.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.