Knopen en een serie houten knoopkernen zonder omhulsels

Vondst op vrijdag

25 oktober 2019

Drie weken geleden bespraken we hier de grootste vondst uit het depot in Alkmaar, vandaag gaan we het hebben over één van de vele kleinere vondsten, in dit geval knopen. En wel de knopen die ooit aan de kleding zaten van de man van Maria Tesselschade, Allart Janszoon Crombalch. Ze zijn gevonden tijdens een opgraving in 2015 in de Langestraat op de plek waar Maria Tesselschade en haar man ooit woonden.

Tussen het materiaal dat we aantreffen in beerputten, zitten regelmatig knopen. Ze zijn gemaakt van glas, metaal, mineraal, parelmoer, enzovoort.  Afhankelijk van de conditie van de inhoud van de put, die in dit geval vooral nat was, vinden we ook houten knopen, soms versierd met een werkje. De hoofdmoot van de gevonden knopen wordt meestal gevormd door houten knoopkernen. Dat zijn simpele platte ronde en/of conische houten plaatjes. Door kunstig vlechtwerk met textiel werden de simpele knoopkernen omgetoverd tot ware miniatuur kunstwerkjes. In vroeger eeuwen was het maken van een knoop een ambacht op zich. In de zeventiende eeuw waren knopen aan vesten en mantels voor heren gewoonlijk klein, talrijk en even decoratief als functioneel. Maar… dat gold alleen voor mannen. De knopen werden gebruikt om kledingstukken aan elkaar vast te maken, zoals we dat nu nog steeds doen. Vrouwen maakten hun kledingstukken eerder vast met veters, linten en haakjes. Op de foto’s zien we een knoop waarvan de houten kern is verdwenen, een serie knopen en een serie houten knoopkernen zonder omhulsels. Stedelijk museum Alkmaar heeft een schilderij uit 1621 van ‘De oude schutterij’, waarop Crombalch te zien is met een roodgekleurd kostuum. De gevonden en rijkversierde knopen zullen zeer waarschijnlijk van zo`n kostuum afkomstig zijn geweest. Ze werden gezien als de slagroom op de taart. Een finesse die paste bij de allure van mensen van stand.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.