Knoopkandelaars

Vondst op vrijdag

29 juli 2022

Vorige week lieten we twee vijftiende-eeuwse bronzen kandelaars zien voor aan de wand. In die tijd waren er al ook tafelmodellen, maar eigenlijk alleen voor de betere huishoudens. De kandelaars van vandaag zijn gevonden in de Langestraat.

Hier deden we in 2015 na de grote nieuwjaarsbrand een uitgebreid archeologisch onderzoek. Daarbij zijn verschillende beerputten onderzocht, waaronder één die van de late veertiende tot in de vroege zestiende eeuw gebruikt is geweest. In deze put werd een stel zogenoemde knoopkandelaars aangetroffen. De aanduiding knoop slaat in dit geval op de verdikking in de stam. Er kwamen exemplaren voor met één knoop maar er zijn er ook bekend met meerdere knopen. (Tekst gaat verder onder de foto)

Onze knoopkandelaars zijn gemaakt van messing en hebben een hoogte van 16 cm. Waarschijnlijk komen ze uit de tweede helft van de vijftiende of de eerste helft van de zestiende eeuw. Technisch gezien is het trouwens geen stel. Want hoewel ze uiterlijk precies op elkaar lijken, zijn er toch wel wat verschillen. Zo zien we bij de één duidelijk ribben in de houder, die bij de ander ontbreken. Verder heeft de kandelaar met ribben aan twee zijden kleine ronde gaatjes waarvan niet helemaal duidelijk is wat de bedoeling ervan was. Mogelijk kon je een pin door het kleine gat steken om de kaars te borgen als je ermee rond ging lopen. De twee grotere gaten waren waarschijnlijk om de kaarsstomp er makkelijker uit te kunnen wippen.

Bij een eerdere opgraving, in 2003, van een beerput in de tuin van het Stadhuis aan de Langestraat,was overigens een bijna identieke knoopkandelaar gevonden. Deze kandelaar is ca 18 cm hoog. Ondanks het feit dat het in 2015 gevonden stel kandelaars een flinke opdonder lijkt te hebben gehad, is voor ons de grote vraag waarom deze toen toch kostbare stukken ooit in de beerput zijn beland.

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’