Hertenbokken als hondenbrokken
Een wandtegel uit de Boterstraat
Vondst op vrijdag
4 april 2025
Mijn kamer in het ouderlijk huis hing vol met posters en andere collectables van mijn favoriete artiesten. PE, NWA, Arnold Schwarzenegger, Clint Eastwood… en niet veel later ook van snelle motoren en klassieke auto’s. Bij opa en oma hingen op de kamer van mijn vader en zijn broers nog hún oude posters van The Beatles, The Rolling Stones en als ik het mij goed herinner zelfs nog van Marianne Faithfull.
Wandbekleding is er niet alleen om een ruimte te versieren, maar wordt bij uitstek ook gebruikt om de kijker iets te vertellen. Of het nu een poster is, een tekening of een schilderij. Het onderwerp vertelt vaak wel iets over een groep mensen waarmee de bewoner zich identificeert en staat vaak ook in het teken van de trends van die tijd.
Zo’n 400 jaar geleden was dat niet veel anders. Naast schilderijen en kabinetten met allerhande snuisterijen, kon je de wand ook versieren met gebakken tegeltjes. Een tegel met een handgeschilderde tekening, in blauw of juist veelkleurig. Op één zo’n tegel die we twee jaar geleden aantroffen in de Boterstraat, staat de afbeelding van een windhond.
(Tekst gaat verder onder de foto)
Het is een vierkante tegel van 13,5 x 13,5 cm en hij is 1,5 cm dik. In blauw is op een witte ondergrond een windhond geschilderd binnen een meander accoladerand. Hij is ergens tussen 1625 en 1650 gemaakt.
Windhonden kennen een lange geschiedenis. Al in de Klassieke Oudheid vinden we de eerste aanwijzingen voor dergelijke slanke honden. Honden die hoog op de poten staan en met een spitse snuit en dunne staart. Het zijn zogeheten ‘zichtjagers’. En ze staan in het algemeen in hoog aanzien vanwege de snelheid en wendbaarheid waarmee ze op hun prooi afgaan. Windhonden werden gebruikt voor de jacht in het open veld, bijvoorbeeld op hazen en konijnen, en voor de reigerjacht. Maar ze werden ook gebruikt bij het opjagen van groot wild, zoals een edelhert.
Windhonden werden erg gewaardeerd door de adel. Eén of meer windhonden deden het uitstekend als relatiegeschenk. De jacht op wild vormde lang het exclusieve domein van de adel. Op stroperij stonden zware straffen.
Niet voor niets behoorden twee windhonden tot het gezelschap van de Hollandse graaf Floris V (1254-1296). Zijn klerk Melis Stoke beschrijft hun trouw als zij uit eigen beweging meereizen naar Alkmaar aan de zijde van hun doodgeslagen meester. Floris’ graftombe is nog altijd te bezichtigen in de Grote Kerk in Alkmaar. De windhond op onze tegel vormt een bewijs dat de waardering voor dit type jachthonden ook later in de geschiedenis nog altijd groot was. Uit oude geschriften blijkt dan ook dat de windhonden na de jacht vaak werden beloond met de betere stukken vlees, onder meer van de kop van het edelhert.
Ik ben eigenlijk wel benieuwd hoe rond het jaar 2400 onze jeugdidolen worden gewaardeerd. Toch een goede reden om die posters ergens goed te bewaren…
Vondst op vrijdag wordt samengesteld door Guus van den Berg, archeoloog team Erfgoed, gemeente Alkmaar.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’
