Fragment van een haardscherm of vuurstolp

Vondst op vrijdag

24 juli 2020

Ook de vondst van deze vrijdag komt uit de kuil met vondsten uit 1560 tot 1580, aangetroffen in 1989 aan het Luttik Oudorp 56. Vandaag een groot fragment van een haardscherm of vuurstolp, bijna identiek aan het scherm van vorige week. De breukvlakken zijn beroet. Dat betekent dat de gebroken delen in het vuur zijn beland om uiteindelijk samen met de as het huis te verlaten.

Deze stolp heeft deels een andere versiering. Al is het centrale wapenschild van de twee stolpen vrijwel gelijk. En ook de (niet teruggevonden) bovenplaat was waarschijnlijk identiek. Het duidelijke verschil zit in de twee hanen aan weerszijden van de buik van het vorige scherm, die hier zijn vervangen door twee wapenschilden en ‘pilaren’. De twee pilaren op deze stolp riepen destijds mogelijk aristocratisch-symbolische associaties op met de ook in onze streken populaire keizer Karel V. Als zodanig geïnterpreteerd vertegenwoordigden de pilaren destijds de ‘zuilen van hercules’, de rotsen die de doorgang vormen tussen de middellandse zee en de Atlantische oceaan. Halverwege de zestiende eeuw was Karel V de door hem veroverde woestijngebieden in Noord-Afrika weer verloren maar dat gold niet voor de kuststreek tegenover Gibraltar. En sindsdien gebruikte hij de zuilen als zijn persoonlijk embleem. Zuilen symboliseren in het algemeen kracht in de betekenis van wilskracht en wijsheid. We zien ze ook op foto 2 van een haardsteen uit 1589, gevonden aan de Koningsweg, met het wapen van Philips II, zoon van Karel V.

De drie wapenschilden op de stolp, met sterren, kruisen en bloemen, worden met vruchtbaarheid geassocieerd. Zo verwijzen de schilden op deze stolp, net als op die van vorige week, naar het eerbare huwelijk en de wens voor nageslacht. De twee stolpen zijn duidelijk van dezelfde hand en mogelijk als huwelijksgeschenk verkregen. De meeste Alkmaarse huishoudens hadden overigens maar plek voor één haardscherm. Dus dit huis had wellicht meerdere stookplaatsen.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.