Fop-, scherts- of puzzelbeker

VONDST OP VRIJDAG

13 september 2019

Hieronder is een fop-, scherts- of puzzelbeker afgebeeld, gevonden in 2015 in de Langestraat. In een beerput werden hier vondsten gedaan uit de zestiende tot en met de achttiende eeuw. Tussen het vele vondstmateriaal bevond zich ook dit typische voorwerp van witbakkende klei, geheel overdekt met loodglazuur en waarschijnlijk afkomstig uit het midden van de zeventiende eeuw. Het bestaat uit drie onderling verbonden compartimenten (bekers) die op drie poten staan. Het geheel is voorzien van een korte steel. In het midden tussen de bekers is een gaatje aangebracht.

De beker zou gebruikt kunnen zijn om mensen te foppen of bijvoorbeeld bij een drankwedstrijd. In elk geval was het de bedoeling de beker leeg te drinken zonder vloeistof te morsen. Dat kon je voor elkaar krijgen door je hand en/of vingers heel zorgvuldig te plaatsen. Zo kon je namelijk via de onderlinge gaten in de drie bekers de vloeistof laten stromen naar de beker waaraan jij je mond zette. En zo kon je dus drinken uit één van de drie bekers zonder dat je de inhoud van de twee andere bekers over je heen kreeg.

Hoewel in de Nederlandse archeologie niet veel voorbeelden bekend zijn van dergelijke fopbekers, was dit in Engeland in de zeventiende- en achttiende eeuw een veel voorkomende grap-drinkpot. Hier werd het een ‘fuddling cup’ genoemd, wat aangeeft dat de beker de gebruiker zou verwarren of verbijsteren. Hoewel de drie onderling verbonden cups nauwelijks genoeg inhoud bevatten om de gebruiker dronken te voeren, zal de hilariteit er bij onjuist gebruik van de beker niet minder om zijn geweest.

De informatie voor deze rubriek wordt aangeleverd door Rob Roedema, archeoloog gemeente Alkmaar.