Bronzen wandkandelaar

Vondst op vrijdag

22 juli 2022

Vorige week hadden we het over de kienspaanhouder. Een primitieve vorm van verlichting en tot in de negentiende eeuw vooral gangbaar bij de lagere sociale klasse. Kaarsen en olie waren in de middeleeuwen nog vrij kostbaar. Dus als we in een beerput uit de tweede helft van de vijftiende eeuw een bronzen wandkandelaar vinden, zoals je op de foto’s ziet, dan weten we dat het huis dat er ooit stond in gebruik moet zijn geweest van gegoede burgerij.

(Tekst gaat verder onder de foto)

De bronzen kandelaar is gevonden in 2001 bij een opgraving onder de panden van het voormalige warenhuis Spruyt in de Langestraat. Hierbij werden de restanten gevonden van het laat dertiende-eeuwse huis met de naam Het Reket. Het huis waar in de vijftiende eeuw onder meer de rentmeester van Noord-Holland woonde. Mensen van stand dus. De kandelaar met een hoogte van ca 22 cm is gemaakt uit gegoten brons in een typische gotische stijl met aan de onderkant een Franse lelie. De pen waar de kaars op komt is getorst als een soort schroefdraad. Dit om de kaars er zo goed mogelijk zonder breken op te draaien. Gezien de dikte van de pin moeten er vrij dikke en dus duurdere kaarsen zijn gebruikt voor deze kandelaar, maar in dit huishouden was dat blijkbaar geen probleem. Het is goed mogelijk dat op het schildje aan de voorzijde een (familie) wapen was geschilderd. De twee ogen waarmee de kandelaar aan de muur hing impliceren dat de kandelaar door het huis kon worden gedragen. Wellicht hingen er op verschillende plekken in huis haken aan de muur waaraan hij kon worden opgehangen. Overigens werd tijdens een opgraving in 1976 op het terrein van kasteel De Nieuwburg een vrijwel identiek exemplaar gevonden (foto 2). Alleen is bij dit exemplaar in plaats van een Franse lelie een soort narrenkop afgebeeld…

Vondst op Vrijdag is een rubriek van Rob Roedema. Lees ook het interview in Erfgoedmagazine Alkmaar 63: ‘Rob Roedema geboren met liefde voor archeologie’.
Bekijk hier alle ‘Vondsten op vrijdag’