Biscuit tegels Sint Annastraat

Vondst op vrijdag

Nu het spoelwerk van de beerput aan de Voordam is afgerond ging onze vrijwilliger Cees Tiebie onmiddellijk verder met een spoelklus die vanwege corona even was blijven liggen. Het ging om vondsten uit een bedstee keldertje, dat we in maart 2021 aantroffen bij een klein onderzoek aan de Sint Annastraat 27, voorafgaand aan de verbouw van het pand. Het pand ligt aan de oostzijde van de straat, pal tegenover panden waar, voor zover bekend, vanaf 1671 tot ongeveer 1810 een tegelbakkerij was gevestigd. Over wat deze tegelbakkerij ooit produceerde, tastten we tot nu toe in het duister. Maar daar bracht dit onderzoek verandering in. Het gevonden bedstee keldertje was namelijk afgestort met een lading afval van de tegelbakkerij. Voor het grootste deel fragmenten van zogenoemde biscuit tegels uit het begin van de achttiende eeuw.

De eerste fase bij het bakken van biscuit tegels was de biscuit brand, waarbij de tegels werden gebakken zonder versiering. Hierna werden de tegels aan één zijde bedekt met een laag tinglazuur. Kwam er een afbeelding op, dan werd een zogeheten spons gebruikt, een stuk papier met gaatjes die een voorstelling vormden. Dit papier werd op het tinglazuur gelegd, waarna er houtskoolpoeder door de gaatjes werd geperst. Zo verscheen de voorstelling in zwarte stipjes op de tegel. Vervolgens schilderde de tegelschilder de stippellijnen over en vulde hij ze eventueel verder op. Na dit proces werd de tegel voor de tweede keer gebakken. Hierbij versmolt het tinglazuur tot een wit ondoorzichtig laagje, waarin de geschilderde voorstelling goed uitkwam. Van dit hele proces vonden we alle aspecten terug in de kelder.

Tegel als notitievel

Op de eerste foto zie je fragmenten waarop de lijnen van het houtskoolstof goed zichtbaar zijn. We vonden onder meer tegels waarop de tegelbakker bestellingen noteerde (onder) maar ook tegels waarop een kind zijn fantasie heeft losgelaten (boven). Op de tweede foto staan de tegelfragmenten in kratten te drogen. Rechts biscuit, linksboven met glazuur, en linksonder gemarmerde tegels zonder glazuur.

Bekijk alle edities van Vondst op vrijdag