Historie

Geheimen van de Oudorperpolder

De Oudorperpolder lijkt een ongerepte groene oase, maar zo’n 700 jaar geleden zag het er heel anders uit. Het aangezicht werd gedomineerd door twee kastelen: de Nieuwburg ten noorden en de Middelburg ten zuiden van de Munnikenweg. In 1470 werd daar ook nog een klooster aan toegevoegd. Floris V was de stichter van beide kastelen en daar had hij zo zijn redenen voor….

Net als kasteel de Nieuwburg, is de Middelburg rond 1282 gesticht voor Floris V, in zijn strijd tegen de Friezen. Floris V werd in 1254 in Leiden geboren en was de zoon van Graaf Willem II. Willem II regeerde over alle gewesten in de Noordelijke Nederlanden, behalve over West-Friesland. Deze West-Friezen wilden zich niet laten onderwerpen en er waren dan ook regelmatig conflicten. In de winter van 1256 trok Willem II erop uit met een klein verkenningsleger. Bij Hoogwoud echter, zakte hij met zijn paard door het ijs. Langs de kant stond een groep West-Friezen die hun kans grepen. Graaf Willem II werd ter plekke door hen vermoord. Het verhaal gaat dat het lichaam van de graaf onder een haardplaat in een boerderij begraven werd.

Wraak

Zoon Floris had van jongs af aan een missie: de West-Friezen aan zijn gezag onderwerpen, de dood van vader Willem II wreken en het lichaam van zijn vader vinden. Dit verhaal begon voor Floris rond zijn achttiende jaar. Alkmaar werd zijn uitvalsbasis en hij liet een dam in de Rekere aanleggen en een dijk over een drassig gebied tussen Oudorp en Alkmaar, de huidige Munnikenweg. Deze weg vormde de verbinding tussen Kennemerland en West-Friesland.
Uiteindelijk slaagde Floris V er in 1282 met een bloedige strijd in om de weerstand van de West-Friezen te breken en vond hij het lichaam van zijn vader in Hoogwoud. Direct na zijn overwinning begon Floris met het aanleggen van vijf dwangburchten om te voorkomen dat de West-Friezen direct hun land weer innamen.

Dwangburchten

Twee van deze dwangburchten werden in Alkmaar aan weerszijden van de Munnikenweg gebouwd, de Nieuwburg aan de noordzijde en de Middelburg aan de zuidzijde. Samen met kasteel Torenburg, dat al in Alkmaar stond, vormden deze kastelen een reeks van versterkingen die de toegangsweg tussen Kennemerland en West-Friesland moest verdedigen. De kastelen lagen circa 600 meter uit elkaar, de afstand van twee boogpijlen, met andere woorden: de vijand kon tussen beide kastelen in geraakt worden met geschut. Gezien de ligging van kasteel de Middelburg zal deze versterking naast de brug ook de vaart tussen het Zwijnsmeer en het Vroonermeer bewaakt hebben en zo ook de controle hebben kunnen uitvoeren op de dam die ten zuiden van de Middelburg lag tegen bedreigingen vanuit het noorden. Vroeger had de Munnikenweg een ander verloop, maar dit is in 1870 aangepast. Op oude kaarten en hele vroege luchtfoto’s is het oude verloop van de weg nog te zien.

Roerig bestaan

Uit historische bronnen is bekend dat de Nieuwburg in 1282 is gebouwd, van de Middelburg is geen exact bouwjaar bekend, maar het moet omstreeks dezelfde tijd zijn aangelegd. Beide kasten kennen een roerige geschiedenis en zijn in hun bestaan twee keer “verwoest” en werden in 1517 definitief vernietigd door Grote Pier en diens Zwarte Hoop. Het kasteel wordt niet herbouwd, de resten worden afgebroken en de stenen verkocht. Uit een akte van 1528 blijkt dat de funderingen niet meer geschikt waren om er losse stenen van te bikken omdat ze uit gegoten werk bestonden, waarna men de funderingen laat voor wat ze zijn.

Karmelietenklooster

In de Oudorperpolder werd op een plek waar volgens de overlevering een bron met heilig en geneeskrachtig water te vinden was tussen 1465 en 1469 een klooster gesticht niet ver van kasteel de Middelburg. In 1470 werd het klooster van de orde der Karmelieten ingewijd. Het klooster werd uiteindelijk tijdens de reformatie omstreeks 1573 verwoest. Voordat het klooster verwoest werd, bevond het zich al in slechte staat en kent een roerige geschiedenis met vele financiële wanpraktijken die resulteerden in slecht onderhoud van de gebouwen. In 1560 was van klooster alleen nog de kapel over en die werd bewoond door broeder Quaedtsaedt die weigerde te vertrekken.

Na de afbraak is het klooster in de vergetelheid geraakt en heeft het vele honderden jaren gesluimerd onder de oppervlakte. In de jaren ’70 werd er voor de aanleg van een nieuwbouwwijk in Oudorp een tweetal waterputten aangetroffen die men toen al als belangrijk aanmerkte. Deze vondst resulteerde in de aanpassing van het nieuwbouwplan aan de Stellingmolen. Een van de huizenblokken is naar achteren verplaatst.

Op oude kaarten is te zien dat het klooster zich langs het oude tracé van de Munnikenweg heeft bevonden. Tegenwoordig is het verloop van de weg anders dan vroeger. De weg maakt een rare kronkel en hiernaast lag het klooster.

Meer lezen over dwangburchten: http://www.dwangburchten.nl/